පෙරවදන
ශ්‍රී ලංකාවේ මුළු භූමි ප්‍රමාණයෙන් දළ වශයෙන් සියයට 82ත් 85ත් අතර ප්‍රමාණයක් රජයේ ඉඩම් වේ. කෘෂිකාර්මික ඉඩම් මුළු භූමියෙන් තුනෙන් එකක් පමණ සමන්විත වේ. එය හෙක්ටයාර් 13,82,000ක් පමණ වේ. කෘෂිකාර්මික ඉඩම් රජය සතු වන අතර හෙක්ටයාර 880,332ක් පුද්ගලික අංශය සතු වේ. සියලුම පෞද්ගලික ඉඩම් දේපළ රෝමානු ලන්දේසි නීතියේ අධිකරණ බලයට යටත් වේ. එහෙත්, රටේ සමහර ප්‍රදේශවල සාම්ප්‍රදායික ක්‍රම රෝම ලන්දේසි නීතිය සමඟ සහජීවනයෙන් පවතින අතර ඉඩම් බෙදා ගැනීම, බෙදා දීම, භාවිත කිරීම සහ උරුම වන ආකාරය කෙරෙහි එම සාම්ප්‍රදායික නීති බලපායි. (යාපනයේ තේසවලමේ නීතිය)
ශ්‍රී ලංකාවේ ගොවි සංවිධාන සහ කුඩා ඉඩම් හිමි ගොවීන්
ශ්‍රී ලංකාවේ කුඩා ඉඩම් හිමියන් මිලියන 1.65කට ආසන්න ප්‍රමාණයක් මුළු ආහාර නිෂ්පාදනයෙන් 80%කට වගකිව යුතුය. ඇස්තමේන්තු කර ඇති පරිදි, රටේ කුටුම්භවලින් 40%ක් කෘෂිකාර්මික පවුල් වන අතර, එයින් 94%ක් බෝග නිෂ්පාදන කටයුතුවල සහ 12%ක් පශු සම්පත් ගොවිතැනෙහි නියැලී සිටින බව පැවසේ. ශ්‍රී ලංකාව කුඩා දූපත් රාජ්‍යයක් වුවද, රටේ සමස්ත භූගෝලීය පරාසය පුරාවටම ගොවිතැන් හා බෝග වගා කිරීමේ පරිමාණය සැලකිය යුතු ලෙස වෙනස් වේ. නිදසුනක් වශයෙන්, වී යනු මැද සහ පහතරට අතරමැදි කලාපවල වගා කරන ප්‍රධාන භෝගය වන අතර, අර්තාපල් සහ එළවළු වගාව උඩරට සහ අතරමැදි කලාපයේ විවිධ පරිමාණයෙන් ප්‍රමුඛ වේ.
ඉඩම් හිමිකම ශ්‍රී ලාංකේය සමාජයේ සමාජ සමෘද්ධිය මැන බැලීමේ වැදගත්ම මිනුම ලෙස සැලකේ. මන්ද ආදායම් සහ සමාජ පිළිගැනීම ලබා ගැනීමේ ප්‍රධාන මූලාශ්‍රය ඉඩම් හිමිකර ගන්නා බැවිනි. එබැවින් පැවැත්මේ සහ ආත්මාර්ථකාමී අවශ්‍යතා සපුරාලීම සඳහා පවුල් ස්ථාවරත්වය සහ සමාජ ස්ථාවරය යම් මට්ටමකට ළඟා කර ගැනීමේ අරමුණින් ඔවුන්ගේ ජීවිත කාලය තුළ කුඩා ඉඩමක් පවා අත්පත් කර ගැනීමට උත්සාහ කරනු දැකගත හැකිය.
ශ්‍රී ලංකාවේ ඉඩම් ප්‍රතිපත්තිය පිළිබඳ දළ විශ්ලේෂණය
ශ්‍රී ලංකාවේ නූතන ඉඩම් ප්‍රතිපත්ති 1935 ඉඩම් සංවර්ධන ආඥාපනත (Land Development Ordinance -LDO) දක්වා දිව යයි. එය ශ්‍රී ලංකාවේ අනාගත ඉඩම් සංවර්ධනය නියාමනය කිරීම සහ විධිමත් කිරීම සඳහා සැලසුම් කරන ලදි. විසිවන සියවසේ මුල් භාගය වන විට තව දුරටත් තෙත් කලාප තුළ කෘෂිකර්මාන්තය ව්‍යාප්ත කිරීම සඳහා ප්‍රයෝජනයට නොගත් භූමි ප්‍රමාණයක් නොතිබූ බැවින් කෘෂිකාර්මික සංවර්ධනයේ අවධානය තෙත් කලාපයෙන් වියළි කලාපය වෙත යොමු විය.
කෙසේ වෙතත් තෙත් කලාපයෙන් ඉඩම් සංවර්ධනය වියළි කලාපයට මාරුවීමට බාධාවක් වූ ප්‍රධාන ගැටලුවක් වූයේ ජල සම්පත් හිඟකම සහ වියළි කලාපය ඒ වන විට ජනශූන්‍යව පැවතීමයි. මෙම ගැටලුවට පිළියමක් ලෙස අලුතින් සංවර්ධනය කළ ගොවිජනපදවල තෙත් කලාපයේ ජනතාව විශාල වශයෙන් පදිංචි කරන ලදී. 1930 ගණන්වල ක්‍රියාත්මක වූ ‘ගල්ඔය ජනාවාස වැඩසටහන‘ ප්‍රථම ඉඩම් අන්සතු කිරීමේ වැඩසටහන ලෙස සලකනු ලැබූ අතර ඉන් අනතුරුව වාරිමාර්ග හා ඉඩම් නිරවුල් කිරීමේ වැඩසටහන් රැසක් ක්‍රියාත්මක විය.
ඉඩම් සංවර්ධන ආඥාපනත (LDO) හඳුන්වාදීමේ ප්‍රධාන අරමුණ වූයේ රජයේ ඉඩම් ක්‍රමානුකූලව සංවර්ධනය කිරීම සහ අන්සතු කිරීම සඳහා මාර්ගෝපදේශ සැපයීමයි. ඒ අනුව විවිධ ජනාවාස යෝජනා ක්‍රම යටතේ ඉඩම් අන්සතු කිරීමට ප්‍රතිපාදන සලසා ඇති අතර ඒවායින් සමහරක් පහත දැක්වේ.
- ගම් පුළුල් කිරීමේ යෝජනා ක්‍රම
- ප්‍රධාන ජනාවාස යෝජනා ක්‍රම
- උස්බිම් ජනාවාස යෝජනා ක්‍රම
- තරුණ ජනාවාස යෝජනා ක්‍රම
- මධ්‍යම පාන්තික ජනාවාස යෝජනා ක්‍රම
- වර්ෂාවෙන් පෝෂණය වන ගොවිතැන් ජනාවාස යෝජනා ක්‍රම
- ආක්‍රමණයන් විධිමත් කිරීම
ශ්‍රී ලංකාව වැනි ඉඩම් පාදක ආර්ථිකයක් තුළ විශාල අසමතුලිතතා ඇති කිරීමේ පෙර නිමිත්තක් ලෙස ඉඩම් කැබලි කිරීම සලකනු ලැබූ බැවින්, 1935 ඉඩම් සංවර්ධන ආඥාපනතෙහි ඉඩම් බැහැර කිරීම සහ ඉඩම් කැබලි කිරීම සම්බන්ධයෙන් යම් සීමාවන් හඳුන්වා දීමට ප්‍රතිපාදන සලසා ඇත. 1977 දක්වා ශ්‍රී ලංකාව තුළ බලයට පත් වූ රජයන් කුඩා පරිමාණ කෘෂිකර්මාන්තයේ අවශ්‍යතා ආරක්ෂා කිරීම සඳහා ප්‍රතිපත්ති අනුගමනය කළ අතර අවම වශයෙන් කුඩා ගොවීන් පවතින ජීවනෝපාය මට්ටමේ තබා ගැනීමට විවිධ ආධාර යෝජනා ක්‍රම ලබා දුන්නේය. කෙසේ වෙතත් 1977 බලයට පත් වූ රජය විසින් ප්‍රවර්ධනය කරන ලද සහ ප්‍රමුඛත්වය දුන් වෙළඳපළ ඉලක්ක කරගත් ප්‍රතිපත්ති සමග තත්ත්වය සැලකිය යුතු වෙනසකට ලක්විය. 1980 දශකයේ දී ඉඩම් හිමිකම සහ උකස් කිරීම සම්බන්ධයෙන් පසුගිය රජයන් විසින් පනවා තිබූ සීමාවන් ක්‍රමානුකූලව ලිහිල් කර ඉඩම් ප්‍රදානය කරන්නන්ට නීත්‍යානුකූල අයිතිය හිමි විය. විවිධාංගීකරණය වූ ආයෝජන සඳහා අරමුදල් රැස් කිරීමට කුඩා ඉඩම් හිමි ගොවීන්ට උපකාර කළ රාජ්‍ය ණය දෙන ආයතන සමඟ ඔවුන්ගේ වත්කම් උකස් කිරීමට අවසර දුන්නේය. මෙම සන්දර්භය තුළ කැපී පෙනෙන වර්ධනයක් වූයේ ‘1998 අංක 21 දරණ හිමිකම් ලියාපදිංචි කිරීමේ පනතය. (Registration of Title Act No. 21)
ඉඩම් පරිහරණය සහ කළමනාරණය සම්බන්ධ ගැටලු
ශ්‍රී ලංකාව කෘෂිකර්මාන්තයේ බරතළ ඉඩම් පරිහරණ ගැටලු වලින් පීඩාවට පත් වී ඇත. විශේෂයෙන් ඉඩම් කැබලි කිරීම, කුඩා ඉඩම් කට්ටි, ඉඩම් හායනය සහ දුර්වල ඉඩම් කළමනාකරණ පිළිවෙත් නිසා මේ තත්ත්වයට මුහුණ දීමට සිදුව ඇත.
i.ඉඩම් කැබලි කිරීම
ඉඩම් හිමිකම ශ්‍රී ලාංකේය සමාජයේ සමාජ සමෘද්ධිය මැන බැලීමේ වැදගත්ම මිනුම ලෙස සැලකේ. මන්ද, ආදායම් සහ සමාජ පිළිගැනීම ලබා ගැනීමේ ප්‍රධාන මූලාශ්‍රය ඉඩම් හිමිකර ගන්නා බැවිනි. එබැවින්, පැවැත්මේ සහ ආත්මාර්ථකාමී අවශ්‍යතා සපුරාලීම සඳහා පවුල් ස්ථාවරත්වය සහ සමාජ ස්ථාවරය යම් මට්ටමකට ළඟා කර ගැනීමේ අරමුණින් ඔවුන්ගේ ජීවිත කාලය තුළ කුඩා ඉඩමක් පවා අත්පත් කර ගැනීමට උත්සාහ කරනු දැකගත හැකිය.
- ඉඩම් හායනය, ඛාදනය සහ පාංශු සාරවත් බව නැතිවීම
ශ්‍රී ලංකාවේ කුඩා ගොවීන් මුහුණ දෙන තවත් බරපතළ ගැටලුවක් වන්නේ ඉඩම් හායනය සහ සාරවත් ඉහළ පස් තට්ටුව ඛාදනය වීමයි. ශ්‍රී ලංකාවේ ඉඩම් හායනය සඳහා ප්‍රධාන හේතු ලෙස නිරීක්ෂණය කරනු ලබන්නේ, වනාන්තර විනාශය, වැඩිවන ජනගහනය හේතුවෙන් ඉඩම් මත ඇතිවන අධික පීඩනය, දුර්වල ඉඩම් පරිහරණය සහ අනාරක්ෂිත ඉඩම් අයිතිය, නුසුදුසු ඉඩම් කළමනාකරණ පිළිවෙත්, විවිධ භෝග වගාවන්හි විවිධ මට්ටම්වල ගැටලු උග්‍රවීමට දායක වන දිළිඳුකම, භූමියේ භූගෝලීය අවකාශයන් සහ සමෝච්ඡයන් ගැලවී යාම.
iii. භාවිතයට නොගත් සහ ඌන ප්‍රයෝජනයට නොගත් ඉඩම්
අද වන විට විශාල ඉඩම් ප්‍රමාණයක් ප්‍රයෝජනයට නොගත් හෝ ඌන ප්‍රයෝජනයට නොගත් ඉඩම් ලෙස වර්ගීකරණය කර ඇත. ලාභ බෙදාගැනීමක් හෝ වෙනත් අන්‍යෝන්‍ය වශයෙන් වාසිදායක පදනමක් මත වගා කිරීම සඳහා ගොවීන්ට ඉඩම් බදු දීමට ඉඩම් හිමියෝ මැලි වෙති. කන්න කිහිපයක් වගා කළ ගොවියා උසාවි ගොස් නඩු පවරා ඉඩමෙන් කොටසක් හෝ සම්පූර්ණයෙන් ‘ගොවියා ඉඩමේ හෝ ඉඩම් කොටසක නීත්‍යානුකූල හිමිකරු‘ ලෙස ප්‍රකාශ කරන ලෙස උසාවිවලින් ඉල්ලා සිටීවි යන බිය නිසා අයිතිකරුවන් බොහෝ දෙනකු මෙම තීරණයට පෙළඹී ඇත. බදු දීම හා සම්බන්ධ අවදානම් ඉඩම පුරන්ව තබා ගැනීමට අයිතිකරු දිරිමත් කරන අතර එමඟින් ඉඩම් හිමියාට සහ ගොවියාට ඉපැයිය හැකි ආදායමක් අහිමි වන අතර එය අවසානයේ ජාතික දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයට අහිතකර බලපෑමක් ලෙස පිළිබිඹු වේ.
Iv.ඉඩම් පරිපාලනය සහ නීතිමය යටිතල පහසුකම්
ශ්‍රී ලංකාවේ ඉඩම් පරිපාලනය සහ කළමනාකරණය පාලනය වන්නේ අණපනත්, නීති සහ වෙනත් නීතිමය ප්‍රඥප්ති 39කට වැඩි ප්‍රමාණයකිනි. අදාළ නීති සහ රෙගුලාසි ක්‍රියාත්මක කිරීමේ බලතල කෘෂිකර්ම අමාත්‍යාංශයට, ඉඩම් අමාත්‍යාංශයට සහ වාරිමාර්ග දෙපාර්තමේන්තුව ඇතුළු දෙපාර්තමේන්තුවලට පැවරී ඇත. වර්තමානයේ ඉඩම් පරිහරණ ප්‍රතිපත්ති රාජ්‍ය අංශයේ ආයතන රාශියක සහභාගිත්වය ඇතිව තාවකාලික පදනමක් මත ක්‍රියාත්මක වන අතර එමඟින් නියාමන කාර්යයන් පිළිබඳ වගකීම අඳුරු වන තත්ත්වයක් ඇති වේ. ශ්‍රී ලංකාවේ ඉඩම් පරිහරණ කළමණාකරණයේ තත්ත්වය පිළිබඳ දත්තවල විශාල හිඩැසක් ඇති බව මෑත කාලීනව සිදු කරන ලද නිරීක්ෂණවලින් හෙළිවිය. එවැනි විශ්වාස කළ නොහැකි සහ යල් පැන ගිය දත්ත පදනමක් සමඟ, ඉඩම් පරිපාලකයින්ට ප්‍රතිපත්ති සහ සුදුසු අංශ විශේෂිත තීරණ සංවර්ධනය කිරීමට බල කෙරෙනු ඇති අතර, එම තත්ත්වය අනිවාර්යයෙන්ම අනපේක්ෂිත සහ නුසුදුසු තීරණවලට තුඩු දෙන බවට සැකයකින් තොරව පැවසිය හැකිය. (මෙම දත්ත මත පදනම් වී ඉදිරිපත් කරන විසඳුම් ගැටලුවට වඩා නරක විය හැකිය)
- ඉඩම් ආක්‍රමණය
දිනෙන් දින ඉහළ යන ජනගහන පීඩනය, න්‍යෂ්ටික පවුල් ව්‍යාප්තිය සහ පරම්පරික ගැටලු හේතුවෙන් දිවයින පුරා, (විශේෂයෙන්ම ශ්‍රී ලංකාවේ වියළි කලාපයේ) ප්‍රධාන ගොවිජනපද වලට යාබද රජයේ ඉඩම් ආක්‍රමණය කිරීම වර්ධනය වී ඇත. ඇළ දොළ රක්ෂිත, වැව් රක්ෂිත, ජල පෝෂක රක්ෂිත, මාර්ග රක්ෂිත, වාරි මාර්ග රක්ෂිත, තෙත්බිම්, වනාන්තර, රක්ෂිත ප්‍රදේශ ඇතුළු රාජ්‍ය රක්ෂිත ආක්‍රමණය කිරීම් ශ්‍රී ලංකාව තුළ නිරන්තරයෙන් වාර්තා වන අතර අඛණ්ඩව සිදුවෙමින් පවතී. නීති විරෝධී ලෙස අල්ලාගෙන සිටින ඉඩම් යනු තණබිම්, අනාගත සංවර්ධනය, ඇළ මාර්ග සහ මාර්ග සඳහා වෙන් කිරීම් වැනි විවිධ අරමුණු සඳහා වෙන් කර ඇති ඉඩම් වේ.
Vi. නම්‍යශීලී රෙගුලාසි හේතුවෙන් ඉඩම් සම්පතේ නිශ්චලතාව:
නම්‍යශීලී රෙගුලාසි හේතුවෙන් විවිධ බෝග අතර මාරුවීම සම්බන්ධයෙන් ඉඩම් සම්පතේ නිශ්චලතාවය ඉඩම් පැවරීම වළක්වන බාධකයක් ලෙස ක්‍රියාත්මක වන බව පෙනෙන අතර ඉඩම් නිෂ්පාදන සාධකයක් ලෙස ඵලදායී ලෙස භාවිතා නොකිරීම දිගුකාලීනව සමස්ත කෘෂිකාර්මික ඵලදායිතාව අඩුවීමට හේතු වේ.
vii. අඩු ඵලදායිතාව සහ ලාභ නොලබන කෘෂි භාවිතයන්
කෘෂිකාර්මික යෙදවුම්වල වර්තමාන මිල ඉහළ යාමත් සමඟ කෘෂිකාර්මික ඉඩම් සකස් කිරීම සහ අස්වනු නෙළීම සඳහා වන අධික පිරිවැය, වගා පිරිවැය සහ එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස බෝග ආදායම අතර ඇති පටු වෙනසට ප්‍රතිවිරුද්ධව බෝග නිෂ්පාදනය සුළු වශයෙන් ලාභදායී ව්‍යාපාරයක් බවට පත් කරයි. වත්මන් වෙළෙඳපොළ තුළ ගොවීන්ට එල්ල වී ඇති නව අභියෝගයක් වන්නේ ආනයනික හරිත අයිතම ප්‍රභේදවලට වඩා ප්‍රතිවිරෝධී ලෙස ගැළපෙන නිෂ්පාදන, ගුණාත්මක භාවයෙන් ලබා දීමට දේශීය ගොවීන්ගේ දුර්වල තරඟකාරී හැකියාවයි. මීට අමතරව, විවිධ දෙපාර්තමේන්තු නියෝජනය කරන ග්‍රාමීය මට්ටමේ නිලධාරීන්ගේ ක්‍රියාකාරකම් අතර සම්බන්ධීකරණ යාන්ත්‍රණය විධිමත් කිරීම, විශේෂයෙන් කෘෂිකාර්මික ජනාවාසවල සහ සාමාන්‍යයෙන් කෘෂිකාර්මික අංශයේ ඵලදායිතාව ඉහළ නැංවීමට යන ගමනේ වැදගත් සාධකයකි.
ඉඩම් සහ ගොවිතැන පිළිබඳ නිගමන හා නිරීක්ෂණ
- අඩු ආදායම්ලාභීන්ට ඉඩමක හිමිකමක් යනු වත්කම් හිමිකමක් සහ සමාජ මට්ටම ඉහළ යන ප්‍රධානතම අංගයකි
- ඉඩම් කැබලි කිරීම ජාතික සහ පළාත් මට්ටම් දෙකෙහිම ගැටලු රාශියකට තුඩු දෙන බව පෙනේ.
- කුඩා ඉඩම් හිමියන්ගේ ඵලදායිතාව පිළිගත් ප්‍රමිතීන්ට වඩා අඩුය.
- රාජ්‍ය නිලධාරීන්ගේ අකාර්යක්ෂමතාව නිසා ගොවී ව්‍යාප්ති සේවා දුර්වල වී තිබේ.
- ඉඩම් දීර්ඝ කාලීනව සංවර්ධනය නොකිරීම නිසා වගා වියදම දිනෙන් දින වැඩි වී තිබේ.
ප්‍රධාන නිර්දේශ
- කෘෂිකාර්මික ක්ෂේත්‍රය අපේක්ෂිත ඉලක්ක සපුරා ගැනීම සඳහා යොමු කිරීමේ උපාය මාර්ගික උපකරණයක් ලෙස හොඳින් ස්ථාපිත ඉඩම් ප්‍රතිපත්තියක් සැකසිය යුතුය.
- ගොවීන් ව්‍යාපාරික ගොවිතැනට නැවත යොමු කිරීම හදිසි ජාතික අවශ්‍යතාවයක් විය යුතුය.
- ආර්ථික කුලිය මත පදනම්ව ඉඩම් විවිධ කෘෂිකාර්මික කටයුතු සඳහා ලබාදීම පිළිබඳව බලධාරීන් විසින් බැරෑරුම් ලෙස පරීක්ෂා කළ යුතුය.
- සාරවත් නමුත් භාවිතයට නොගත් කෘෂිකාර්මික ඉඩම් ඒ සඳහා නීතිමය ප්‍රතිපාදන සම්පාදනය කිරීමත් සමඟ ඵලදායී වගාවකට බලමුළු ගැන්වීම අත්‍යවශ්‍ය වේ. මේ සඳහා දිගුකාලීන දැක්මක් යටතේ තිරසර ලෙස වගා ඉඩම් සංවර්ධනය කළ යුතු වේ.
- ඉඩම් පරිහරණ කළමනාකරණය තනි අධිකාරියක් යටතට ගැනීමට රජය ප්‍රමුඛත්වය දිය යුතුය.
- සුහුරු ගොවිතැන තුළින් ඵලදායිතාව ඉහළ නැංවීමට නවීන ගොවිතැන් ක්‍රම හඳුන්වා දිය යුතුය.
- දැනට ශ්‍රී ලංකාවේ පුළුල් ඉඩම් ප්‍රතිපත්තියක් නොපවතින අතර ඒ වෙනුවට විවිධාකාර ඉඩම් සම්බන්ධ ප්‍රතිපත්ති රැසක් පවතී. උදාහරණ ලෙස ඉඩම් පරිහරණ ප්‍රතිපත්තිය, ඉඩම් නිරවුල් කිරීමේ ප්‍රතිපත්තිය, ඉඩම් අත්පත් කර ගැනීමේ ප්‍රතිපත්තිය, ජාතික ස්වේච්ඡාවෙන් නැවත පදිංචි කිරීමේ ප්‍රතිපත්තිය, තෙත්බිම් ප්‍රතිපත්තිය, වන ප්‍රතිපත්තිය, වාරිමාර්ග ප්‍රතිපත්තිය යනාදිය වේ. NIRP සහ ඉඩම් අත්පත් කර ගැනීම සඳහා රජයේ ප්‍රතිපාදන වැනි සමහර ප්‍රතිපත්ති පරස්පර වේ
- ඒකාබද්ධ, විස්තීර්ණ ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශයක් සමාජයේ දුර්වල කණ්ඩායම්වලට ඔවුන්ගේ හිමිකම් සහ අයිතිවාසිකම් තේරුම් ගැනීමට උපකාර කරයි.
- ක්ෂේත්‍ර හතරක් ආමන්ත්‍රණය කරන විස්තීර්ණ, පැහැදිලි ජාතික ඉඩම් ප්‍රතිපත්තියක් සකස් කළ යුතුය.
- ඉඩම් අයිතිය සහ පරිපාලනය
- නාගරික සහ ග්‍රාමීය ඉඩම් පරිහරණ සැලසුම් කිරීම
- ඉඩම් පරිහරණ කළමනාකරණය
- සමීක්ෂණ සහ සිතියම්ගත කිරීම.
උපදේශන වැඩසටහන සඳහා යෝජිත ප්‍රතිපත්ති
- කුඩා ගොවීන්ට තම ශක්තීන් එකතු කර ගැනීම සඳහා ගොවි සංවිධාන පිහිටුවීමට දිරිමත් කළ යුතුය. ගොවි සංවිධාන ඔවුන්ගේ ක්‍රියාදාමයන් සහ ක්‍රියාකාරකම් පිළිබඳව දැනුවත් කළ යුතුය.
- ඉඩම් පරිහරණ සැලසුම් ජාතික, පළාත්, දිස්ත්‍රික්, සහ ප්‍රාදේශීය සභා මට්ටමින් සකස් කළ යුතුය. ඉඩම් පරිහරණය මෙම සැලසුම් මත පදනම් වනු ඇත. ඉඩම් පරිහරණ සැලසුම් සකස් කිරීමේදී ගොවි සංවිධානවල අදහස් විමසිය යුතුය.
- ජනාවාස, කෘෂිකර්මාන්තය සහ විවිධ සංවර්ධන කටයුතු සඳහා සුදුසු ප්‍රදේශ මායිම් කිරීමට ඒකක සැලසුම් සකස් කළ යුතුය.
- රජය විසින් ජනතාවට ඉඩම් ලබා දීම ඉඩම් යෝග්‍යතා ඇගයීම මත පදනම් විය යුතුය.
- සමුපකාර පිහිටුවීම හරහා ඉඩම් සම්පත් තිරසාර ලෙස භාවිත කිරීම සඳහා ජනතා සහභාගීත්වය වැඩි දියුණු කළ යුතුය.
- ඉඩම් පරිහරණය සඳහා සේවා / පහසුකම් සපයන ආයතන ජනතාවට වඩා හොඳ සේවාවක් ලබා දීම සඳහා ශක්තිමත් කරනු ලැබේ. බීජ, පොහොර, පළිබෝධනාශක ආදී කෘෂි යෙදවුම් ලබාදීමට වඩා හොඳ ක්‍රමවේදයක් තිබිය යුතුය.
- දැනට පවතින විවිධ ඉඩම් නීති සමාලෝචනය කළ යුතු අතර ඉඩම් පරිහරණ සැලසුම් සඳහා අදාළ නව නීති රාමුවක් හඳුන්වා දිය යුතුය.
- රාජ්‍ය අධිකාරීන්ට පවරා ඇති ඉඩම්, ඌන උපයෝගිතා හෝ භාවිතයට නොගත් ඉඩම් විය යුතුය.
- ඇතැම් ඉඩම් වගා කිරීමට ඉඩ දෙන අතරම සංස්කෘතික, පුරාවිද්‍යාත්මක, ඓතිහාසික සහ සෞන්දර්යාත්මක වටිනාකම් ඇති ප්‍රදේශ ආරක්ෂා කළ යුතුය.
- නාගරික මායිම් ප්‍රදේශවල කෘෂිකාර්මික නොවන භාවිතය සඳහා හොඳ කෘෂිකාර්මික ඉඩම් පරිවර්තනය කිරීම අධෛර්යමත් කළ යුතුය.
- ප්‍රාදේශීය සංවර්ධනය ප්‍රවර්ධනය කිරීම සඳහා නාගරික ජනාවාස වැඩසටහන් මෙන්ම ග්‍රාමීය ජනාවාස වැඩසටහන් සකස් කර ක්‍රියාත්මක කළ යුතුය.
- සණස සහ සමූපකාර සමිති වැනි ණය ආයතන මගින් පොලීකරුවන්ට වඩා හොඳ සේවාවක් සැපයිය යුත්තේ බෝග ඇප දීමෙන් වැළකී සිටීම සඳහාය.
- ඉඩම්, කෘෂිකර්මාන්තය, සත්ත්ව පාලනය සහ වැඩි දියුණු කළ සේවා සැපයීම සම්බන්ධ සියලු කටයුතු සම්බන්ධීකරණය වැඩිදියුණු කිරීම සඳහා තෝරාගත් ජනාවාසවල ගොවීන් සහ නිලධාරීන් සඳහා පුහුණු වැඩසටහන් පැවැත්වීම.
- ගම්මානවල ඇති සම්පත් හඳුනා ගැනීම සහ පදිංචිකරුවන්ගේ ඵලදායිතාව සහ පවුල් ආදායම වැඩිදියුණු කිරීම පිළිබඳ දැනුවත් කිරීමේ වැඩසටහන් පැවැත්වීම.
- කුඩා ගොවි කණ්ඩායම් අතර සුහුරු ගොවිතැන් සංකල්පය ප්‍රවර්ධනය කිරීම.
ආචාර්ය මහින්ද මොරගොල්ල විසින් සම්පාදිත SITUATION ANALYSIS ON CREATING KNOWLEDGE PRODUCTS FOR SUPPORTING POLICY ADVOCACY UNDERTAKINGS OF APFP/FO4A PROJECT IN SRI LANKA – Lands and Small Farmers in Sri Lanka වාර්තාව ඇසුරිණි.
