ගෝලීය මට්ටමින් දේශගුණික විපර්යාසවලට මුහුණ දීම අතිමහත් අභියෝගයකි. නමුත් සමහර කුඩා, පහසු ක්‍රියා මගින් බොහෝ මිනිසුන්ට එම අභියෝගය ජය ගැනීමට සහාය විය හැකිය.
පරිසරයට සැබෑවටම ආදරය කරන බොහෝ දෙනෙකුගේ මනසෙහි ඉහළින්ම ඇත්තේ දේශගුණික විපර්යාසය / climate change සහ ගෝලීය හරිතාගාර වායු විමෝචනය / global greenhouse gas emissions. වේගයෙන් කපා හැරීමේ අවශ්‍යතාවයයි.
දේශගුණික විපර්යාස මැඩලීමට අවශ්‍ය බොහෝ වෙනස්කම් ඕනෑම පුද්ගලයෙකුට කළ හැකි දේ ඉක්මවා යයි. උදාහරණයක් ලෙස පුනර්ජනනීය බලශක්ති යටිතල පහසුකම් වැඩිදියුණු කිරීමේ සිට ෆොසිල ඉන්ධන වේගයෙන් ඉවත් කිරීම දක්වා එය සිදුවිය යුතුය. නමුත් තනි ක්‍රියාවන්ද ඊට එකතු කළ හැකිය. එය එසේ නම් ඔබ විසින් කරන හරිතාගාර වායු විමෝචනය අඩු කිරීමට උපකාර කිරීම සඳහා අද සිටම ඔබට කළ හැකි වඩාත් බලපෑම්කාරී, ක්ෂණික වෙනස්කම් කිහිපයක් තිබේ.
ගුවන් ගමන් අඩු කරන්න / Fewer flights
පෘථිවියේ සියලුම ගුවන් ගමන් හදිසියේ නතර කළහොත්, එය ක්ෂණිකව සියලුම CO2 විමෝචනයෙන් අවම වශයෙන් 2.5% ක් නතර කරනු ඇතැයි ගණන් බලා ඇත. ගුවන් සේවා සෑම වසරකම CO2 ටොන් බිලියනයක් පමණ විමෝචනය කරනු ලැබේ. පිරිසිදු ප්‍රවාහනය පිළිබඳ ජාත්‍යන්තර කවුන්සිලයේ / International Council on Clean Transportation වාර්තාවකට අනුව 2013 සිට 2019 දක්වා ගුවන් සේවා අංශයෙන් හරිතාගාර වායුවිමෝචනය 30% කින් වර්ධනය විය. කොවිඩ් 19 වසංගතය හේතුවෙන් ගුවන් ගමන් වල පහත වැටීමක් තිබියදීත් එහි විමෝචනය දැන් නැවතත් ඉහළ යමින් පවතී.
ගෝලීය හරිතාගාර වායු විමෝචනය තුළ සමස්තයක් වශයෙන් ගුවන් සේවා වලින් සිදුවන විමෝචනය සාපේක්ෂව කුඩා වේ. නමුත් සෑම ගුවන් ගමනක්ම හරිතාගාර වායු විශාල ප්‍රමාණයක් විමෝචනය කරයි. නිදසුනක් ලෙස ලන්ඩනයේ සිට නිව්යෝර්ක් වෙත පියාසර කිරීම තුළ ගුවන් යානයක් ටොන් එකකට ආසන්න CO2 විමෝචනය කරයි. එසේම ගුවන් යානා වලින් සිදුවන CO2 නොවන අනෙකුත් වායු විමෝචනය හේතුවෙන් දේශගුණික බලපෑම ඊටත් වඩා විශාල වේ.
වත්මන් තත්ත්වය තුළ පියාසර කිරීම සඳහා සම්පූර්ණ තහනමක් සිතාගත නොහැකි වනු ඇත. නමුත් ගුවන් ගමන් සඳහා ඇති ඉල්ලුම අඩු කිරීම සම්පූර්ණයෙන්ම කළ හැකිය. ඔබට ගුවන් ගමන් කළ නොහැකි බව ඉන් අදහස් නොවේ. ඔබට වඩා අඩු වායු විමෝචනයක් ඇති දුම්රිය හෝ බස්රථය ඒ වෙනුවෙන් තෝරාගත හැකිය. එසේත් නැතිනම් ඔබට ගුවන් ගමන් වාර ගණන අඩු කිරීමට හැකිය. එය වඩාත් පහසු සහ ඵලදායී විකල්පයක් ද වේ.
සමහර ගුවන් යානා බලගන්වන ආකාරය වෙනස් කිරීම ද විමෝචනය කපා හැරීමට දායක කරගත හැකිය. කුඩා ගුවන් යානා ඉක්මනින් විදුලි එන්ජින් වලින් පියාසර කළ හැකිය. නිදසුනක් වශයෙන් නෝර්වේ රාජ්‍යයට අවශ්‍ය වන්නේ 2040 වන විට එහි ගුවන් තොටුපළෙන් පිටවන සියලුම කෙටි දුර ගුවන් ගමන් විදුලි බලයෙන් ක්‍රියාත්මක කිරීමටය. මේ අතර විශාල ගුවන් යානාවලට ජෛව ඉන්ධන, පුනර්ජනනීය බලශක්තියෙන් සාදන ලද කෘතිම ඉන්ධන හෝ ඉතා දිගු කාලීනව හයිඩ්‍රජන් වැනි විකල්ප ඉන්ධන වෙත මාරු විය හැකිය.
හරිත ආහාර / plant-based diet
ශාක මත පදනම් වූ ආහාර වේලක් වෙත මාරු වීමෙන් ඔබට සෑම වසරකම CO2 ටොන් 0.8ක් පමණ ඉතිරි කර ගත හැකිය. ලෝකයේ සෑම කෙනෙකුම ශාක පදනම් වූ ආහාරයකට මාරු වුවහොත් එය ජෛව විවිධත්වය සහ කාබන් ග්‍රහණය කරන පරිසර පද්ධති වැනි වෙනත් භාවිතයන් සඳහා ලෝකයේ කෘෂිකාර්මික ඉඩම්වලින් 75%ක් නිදහස් කරනු ඇත.
නමුත් ඔබ සම්පූර්ණයෙන්ම ශාක මත පදනම් නොවුනත් අඩු කාබන් විකල්පයක් සඳහා තනි ආහාර මාරු කිරීම ඔබේ ආහාර වේලෙන් විමෝචනය අඩු කිරීමට එක් ක්‍රමයකි. උදාහරණයක් ලෙස ඉහළ විමෝචනයක් සිදුකරන හරස් මස් වලට වඩා කුකුළු මස් ආහාරයට ගැනීම මගින් විමෝචනය සැලකිය යුතු අඩු කිරීමට දායක විය හැකිය.
විශේෂඥයින් විසින් විමර්ශනය කර ඇති පරිදි ඔබේ ආහාර වේලෙහි සහ ඔබ ආහාර පිසීමේ ක්‍රමයෙහි කුඩා වෙනස් කිරීම මගින් ද සැලකිය යුතු ප්‍රතිලාභයක් ලබා ගත හැකිය. කණ්ඩායම් ආහාර පිසීමේ සිට, ආහාර සැතපුම් වලට වඩා අඩු සත්ව නිෂ්පාදන භාවිතා කිරීම කෙරෙහි අවධානය යොමු කිරීම දක්වා එය කළ හැකිය. විශාල විමෝචන ඉතුරුම් ඇති කර ගැනීමට තවත් ක්‍රමයක් නම් වසරකට ටොන් මිලියන 900ක් (හෝ වසරකට විශාල ට්‍රක් රථ මිලියන 23ක්) වන ආහාර අපද්‍රව්‍ය වළක්වා ගැනීමයි.
ප්‍රවාහනය
පුද්ගලික ප්‍රවාහනය ලොව විශාලතම හරිතාගාර වායු විමෝචන ප්‍රභවයන්ගෙන් එකක් වන අතර එක්සත් රාජධානිය සහ එක්සත් ජනපදය වැනි රටවල ප්‍රවාහන අංශය (මෝටර් රථ, ට්‍රක් රථ, බස් රථ සහ යතුරුපැදි වලින් ආධිපත්‍යය දරන) දැන් අන් සියල්ලටම වඩා වැඩි ප්‍රමාණයක් හරිතාගාර වායු විමෝචනය කිරීමේ වගකීම දරයි. ඔබට මෝටර් රථයක් තිබේ නම් ඔබ එය භාවිතා කරන ප්‍රමාණය අඩු කිරීම ඔබේ වායු විමෝචනය අඩු කිරීමට හොඳ පළමු පියවරක් විය හැකිය. බොහෝ අවස්ථාවල මෝටර් රථ ගමන් වලින් බහුතරයක් සාපේක්ෂව කෙටි දුරක් සඳහා පමණක් වන හෙයින් එවැනි කෙටි ගමන් වලට ඇවිදීම හෝ බයිසිකල් පැදීම කළ හොත් විමෝචනය අවම කිරීමට දායක වන අතර ඔබට සෞඛ්‍ය ප්‍රතිලාභ රැසකට ද හිමිකම් කිව හැකිය. එසේම දිගු ගමන් සඳහා පොදු ප්‍රවාහනය රිය පැදවීමට වඩා බෙහෙවින් අඩු කාබන් විකල්පයකි.
නිවෙස් තුළ වෙනස්කම්
ඔබගේ නිවසේ එදිනෙදා කටයුතුවල සමහර වෙනස්කම් අනෙක් ඒවාට වඩා වැඩි වෙනසක් ඇති කරයි. විශේෂයෙන් පොසිල ඉන්ධන දහනය කරන රටවල විමෝචනයේ ප්‍රධාන මූලාශ්‍රවලින් එකක් ලෙස නිවස උණුසම් කිරීම හෝ සිසිල් කිරීම සැලකේ. යුරෝපා සංගමයේ ගෘහස්ථ බලශක්ති පරිභෝජනයෙන් 63%ක් නිවාස උණුසම් කිරීමට හෝ සිසිල් කිරීමට වැය කරයි. එක්සත් රාජධානියේ තාපනය වායු විමෝචනයෙන් තුනෙන් එකක් වන අතර එක්සත් ජනපදයේ නිවාසවලින් අඩක් පමණ රත් කරනු ලබන්නේ ගෑස් භාවිතා කරමිනි. (ලංකාවේ තත්ත්වය ද මේ වන විට අවදානම් මට්ටමක පවතී) ගෝලීය උණුසුම සීමා කිරීමට නම් එය විශාල ලෙස වෙනස් විය යුතුය.
කෙසේ වෙතත් ඔබේ උෂ්ණත්ව පාලකය අංශකයකින් හෝ අඩු කිරීමෙන් ඔබේ තාපන බිල 10% කින් අඩු කළ හැකි අතර විමෝචනය ද අඩු කළ හැකිය. උණුසුම් දේශගුණයක් තුළ, ගිම්හානයේදී ටිකක් අඩු වායු සමීකරණයක් භාවිතා කිරීම පිරිවැය සහ කාබන් යන දෙකටම උපකාරී වේ.
ඔබේ උණුසුම් විමෝචනය අඩු කිරීම සඳහා තවත් ඵලදායී ක්‍රමමයක් වන්නේ තාප පොම්පයක් ස්ථාපනය කිරීමයි. ඉන්ධන දහනය කරනවාට වඩා වාතයේ, භූමියේ හෝ ජලයේ දැනටමත් පවතින තාප ශක්තිය සංකේන්ද්‍රණය කර පයිප්ප හරහා එය පොම්ප කරයි. පුනර්ජනනීය ද්‍රව්‍ය භාවිතයෙන් විදුලිය නිපදවන්නේ නම් තාප පොම්ප කාබන් විමෝචනය නොකරයි.
නිවසේ සිසිලනය දේශගුණික විපර්යාස සඳහා තවත් විශාල දායකත්වයක් සපයයි. ඉහළ යන තාපය ලොව පුරා වායු සමීකරණ සඳහා ඇති ඉල්ලුම වැඩි කරන අතර 2050 වන විට ලොව පුරා වායු සමීකරණ ඒකක ගණන තුන් ගුණයකට වඩා වැඩි වනු ඇතැයි අපේක්ෂා කෙරේ. මෙම ඒකකවල ප්‍රබල හරිතාගාර වායූන් වන ශීතකාරක අඩංගු වන අතර විශාල විදුලි ප්‍රමාණයක් භාවිතා කරයි. නමුත් වඩා තිරසාර විකල්ප තිබේ. ඉන්දියාවේ ජාලි ගෘහනිර්මාණ ශිල්පය වැනි පැරණි ගොඩනැඟිලි සැලසුම්වල සිට හරිත වහලවල්, ගස් සිටුවීම හෝ සමහර අවස්ථාවලදී උණුසුම් කාලගුණය තුළ තිර රෙදි වැසීම දක්වා විකල්ප තිබේ. ගෝලීය උෂ්ණත්වය ඉහළ යාමට දායක නොවී ගොඩනැගිලි සිසිල්ව තබා ගැනීමට බොහෝ ක්‍රම තිබේ.
ඔබේ ඇඳුම් සේදීමට සීතල වතුර භාවිතා කිරීම සහ වියළන යන්ත්‍රයක් භාවිතා කරනවාට වඩා ඒවා වාතයේ වියළීම වැනි වෙනත් වෙනස්කම් මඟින් ඔබේ නිවස තුළ කාබන් ඉතිරි කර ගත හැකිය. (වසරකට ටොන් 0.5කට ආසන්න CO2 ප්‍රමාණයක්)
මූල්‍ය
එය ඔබගේ කාබන් පියසටහන අඩු කිරීමේ වඩාත්ම පැහැදිලි ක්‍රමය නොවිය හැකිය. නමුත් ඔබ ඔබේ මුදල් ඉතිරි කරන, ආයෝජනය කරන සහ ලබා දෙන ආකාරය දේශගුණික විපර්යාස සඳහා විශාල වෙනසක් ඇති කළ හැකිය.
බොහෝ බැංකු ෆොසිල ඉන්ධන නිස්සාරණය සඳහා ඩොලර් ට්‍රිලියන ගණනක් සපයන අතර ඔවුන් දේශගුණික අර්බුදයේ හොඳින් ලේඛනගත මූල්‍ය සපයන්නන් වේ. ඔබ බැංකුවට දැමූ මුදල් සෘජුවම මෙයට යන්නේ නැත. ප්‍රවීණයන් සහ ප්‍රචාරකයින් තර්ක කරන්නේ ඔබ ඔබේ මුදල් තැබූ ස්ථානයට තවමත් ඔවුන්ගේ සමාජ බලපත්‍රයට වෙනසක් කළ හැකි බවයි. ආචාරධාර්මික සහ විසඳුම් සඳහා අරමුදල් සපයන්නන් ලෙස අලෙවි කරන විකල්ප බැංකු සංඛ්‍යාවක් ඉහළ යමින් පවතින අතර, ණය සමිති හෝ ගොඩනැගිලි සමිති වැනි බැංකු සඳහා විකල්ප ද වර්ධනය වෙමින් පවතී. ඔවුන් ආයෝජනය කරන ආකාරය හේතුවෙන් පොසිල ඉන්ධන සඳහා අරමුදල් සැපයීමට ඇති ඉඩකඩ බොහෝ විට අඩුය.
අනෙක් අතට, ඔබේ විශ්‍රාම වැටුප සාමාන්‍යයෙන් සෘජුවම ආයෝජනය කෙරේ. විශ්‍රාම වැටුප් සඳහා ගෝලීය වශයෙන් ආයෝජනය කර ඇති අතිවිශාල මුදල් ප්‍රමාණය ගෝලීය ආර්ථිකයේ දිශානතිය කෙරෙහි බරපළල බලපෑමක් ඇති කරයි. එසේ තිබියදීත්, බොහෝ අය තම විශ්‍රාම වැටුප ආයෝජනය කරන්නේ කොහේද යන්නවත් නොදනිති.
විලාසිතා
සෑම වසරකම බිලියන 100කට වඩා වැඩි ඇඳුම් ප්‍රමාණයක් ගෝලීය වශයෙන් නිෂ්පාදනය වන අතර, මේවායින් 65%ක් මාස 12ක් ඇතුළත කුණු ගොඩවල්වලින් අවසන් වේ. විලාසිතා කර්මාන්තය ගෝලීය කාබන් විමෝචනයෙන් 8-10% සඳහා වගකිව යුතු අතර එය ගුවන් සේවා සහ නැව්ගත කිරීම ඒකාබද්ධ කිරීමට වඩා වැඩි ය.
අපගේ ඇඳුම් ආයිත්තම් කට්ටලය වඩාත් තිරසාර බවට පත් කරන්නේ කෙසේද ? ඔබට නව අයිතම මිලදී ගැනීම වෙනුවට සකසුරුවම් සාප්පු වල හෝ eBay, Vinted හෝ Depop වැනි වෙබ් අඩවි වලින් වරක් පමණක් පාවිච්චි කළ / second-hand, ඇඳුම් මිලදී ගැනීමෙන් හෝ ඒවා කුලියට ගැනීමෙන් ආරම්භ කළ හැකිය.
සේදීම් වාර ගණණ අඩු කිරීම ඔබේ ඇඳුම් ආයිත්තම් කට්ටලයේ කාබන් පියසටහන තවදුරටත් අඩු කිරීමට සහ අපගේ ජල මාර්ගවල අවසන් වන ක්ෂුද්‍ර ප්ලාස්ටික් සංඛ්‍යාව අඩු කිරීමට උපකාරී වේ. අවසාන වශයෙන් කල් ඉකුත් වූ පසු (පරණ) අපගේ ඇඳුම් වලින් අප කරන්නේ කුමක්ද යන්න ගැන සිතා බැලීම වැදගත්ය. කුණු ගොඩවල්වලට ඇඳුම් විසි කරනවා වෙනුවට වඩා හොඳ ප්‍රවේශයක් වන්නේ ඒවා මිතුරන් වෙත යැවීම, අන්තර්ජාලය හරහා විකිණීම හෝ පාවිච්චි කරන ලද වෙළඳසැල් වෙත ගෙන යාමයි.
කාර්යක්ෂම විදුලි බුබුළු
ඔබේ විදුලි බුබුළු වඩා කාර්යක්ෂම LED (වසරකට CO2 ටොන් 0.1) දක්වා උත්ශ්‍රේණි කිරීම වැනි සාපේක්ෂ වශයෙන් කුඩා පියවර වල සිට ඔබට කළ හැකි වෙනත් බොහෝ වෙනස්කම් ඇත්ත වශයෙන්ම ඇත. (එක් අධ්‍යයනයකට අනුව, සංවර්ධිත රටක කෙනෙකුට වසරකට CO2 ටොන් 58.6ක් විමෝචනය කරයි). බොහෝ අයට එක් ආකාරයක දේශගුණික ක්‍රියාකාරීත්වයකට හෝ වෙනත් ආකාරයකට සහභාගී වීමට තෝරා ගත හැකිය.
ශුභාරංචිය නම් මෙම වෙනස්කම් බොහොමයක් දේශගුණයට පමණක් නොව ඔබේ සෞඛ්යයට සහ මානසික යහපැවැත්මට හොඳ ය . තවද මෙම කුඩා ක්‍රියාවන් ස්ත්‍රී පුරුෂ සමානාත්මතාවය, වාර්ගික සමානාත්මතාවය සහ ජෛව විවිධත්වය වැඩිදියුණු කිරීමට ද එකතු කළ හැකිය.
BBC
