අපි 2023 වසර සඳහා ඉතා උණුසුම් ආරම්භයක් ලබා ගෙන තිබෙනවා. එය පෙර නොවූ විරූ දෙයක් නොවෙයි. නමුත් එල් නිනෝ හේතුවෙන් ලෝකය තවත් උණුසුම් විය හැකියි
2023 මෙතෙක් වාර්තා වූ උණුසුම් ම වසර බවට පත් විය හැකි යැයි කාලගුණ විද්‍යාඥයෝ කියති. එල් නිනෝ ක්‍රියාකාරීත්වය ආරම්භ වීමට පෙර දේශගුණික අර්බුදයේ අශුභ ලකුණක් වන ගෝලීය උෂ්ණත්වය මේ මාසයේ වාර්තාගත මට්ටම් දක්වා ඉහළ යාම සමග විද්‍යාඥයින් මේ සම්බන්ධ අනාවැකි පළ කර ඇත.
ජූනි මාසයේ මේ දක්වා ගත් මූලික ගෝලීය සාමාන්‍ය උෂ්ණත්වය 1979 දක්වා එම මාසයටම කලින් වාර්තා වූ මට්ටම්වලට වඩා සෙල්සියස් අංශකයක් පමණ ඉහළ අගයක් ගනී. ජූනි මාසය තවමත් සම්පූර්ණ වී නැති අතර නව ජූනි වාර්තාවක් තැබිය හැකි බව දේශගුණ විද්‍යාඥයෝ පවසති.
2016 වසර මෙතෙක් වාර්තා වූ උණුසුම්ම වසර ලෙස නම් කර ඇත.
ජුනි මාසයේ මේ දක්වා “විශිෂ්ට ගෝලීය උණුසුමක්” ඇති බව යුරෝපා සංගමයේ පෘථිවි නිරීක්ෂණ අංශය විසින් තහවුරු කර ඇත. පූර්ව කාර්මික කාලයට සාපේක්ෂව ජූනි මාසයේ මුල් දින කිහිපය සෙල්සියස් අංශක 1.5ක වැඩිවීමක් පවා ඉක්මවා යා හැකි බව පෘථිවි නිරීක්ෂණ අංශය පැවසීය. කාර්මීකරණයෙන් පසු මෙවැන්නක් සිදු වූ පළමු අවස්ථාව මෙය බව එම අංශය වැඩි දුරටත් පවසයි.
පොසිල ඉන්ධන දහනය නිසා ඇති වන දිගු කාලීන උණුසුම් තත්ත්වයන් එල් නිනෝ හරහා තවත් තීව්‍රර වීමට ඉඩ ඇත. එය ස්වභාවිකව පුනරාවර්තන සංසිද්ධියක් වන අතර එහිදී පැසිෆික් සාගරයේ කොටස් උණුසුම් වන අතර සාමාන්‍යයෙන් ලොව පුරා උෂ්ණත්වය ඉහළ යයි.
ජාතික සාගර හා වායුගෝලීය පරිපාලනය (Noaa) පසුගිය දා පැවසුවේ එල් නිනෝ තත්වයන් දැන් පවතින අතර එය ලබන වසරේ මුල් භාගයේදී “ක්‍රමයෙන් ශක්තිමත්” වනු ඇති බවයි. පෙන්සිල්වේනියා විශ්ව විද්‍යාලයේ දේශගුණ විද්‍යාඥයෙකු වන මයිකල් මෑන් පැවසුවේ සාමාන්‍යයෙන් සමස්ත ගෝලීය උෂ්ණත්වයට සෙල්සියස් අංශක 0.1C සිට 0.2C දක්වා එකතු වන සිදුවීමක් මගින් මිනිසා විසින් ඇති කරන උණුසුම් වීම උග්‍ර වනු ඇති බවයි.
“ගෝලීය මතුපිට උෂ්ණත්ව විෂමතාවය මේ වන විට වාර්තාගත මට්ටම්වල හෝ ආසන්නයේ පවතින අතර, 2023 නිසැකවම වාර්තාගත උණුසුම්ම වසර වනු ඇත. එය අනාගතයේ සෑම එල් නිනෝ වසරක් සඳහාම සත්‍ය වනු ඇත. අපි පොසිල ඉන්ධන දහනය සහ කාබන් දූෂණයෙන් පෘථිවිය උණුසුම් කරන තාක් කල් එය අපේක්ෂා කළ හැකිය” Mann පැවසීය.
ෆින්ලන්ත කාලගුණ විද්‍යාඥයෙකු වන Mika Rantanen පැවසුවේ, මේ මාසයේ මේ දක්වා ඉහළ යන තාපය “අසාමාන්‍ය” බවත්, එය වාර්තාගත උණුසුම් ජුනි මාසයක ප්‍රතිඵලයක් වනු ඇති බවට “දැඩි විශ්වාසයක් පවතින” බවත්ය.
මේ වසරේ දැනටමත් දරුණු, වාර්තාගත තාප තරංග පුවර්ටෝ රිකෝ සහ සයිබීරියාවේ සිට ස්පාඤ්ඤය දක්වා කලාපයට බලපා ඇති අතර කැනඩාවේ අධික උෂ්ණත්වය පසුගිය සතියේ නිව් යෝර්ක් නගරයට සහ වොෂින්ටනයට ඉහළින් අහස විෂ දුමාරයෙන් වැසී ගිය විශාල ලැව්ගිනි ඇති කිරීමට උපකාරී විය.
Noaa විසින් පසුගිය දා නිකුත් කරන ලද නව යාවත්කාලීන කිරීමක් කියා සිටියේ වසර 174ක උෂ්ණත්ව වාර්තාවන්ට අනුව පසුගිය මැයි මාසය ලොව තෙවැනි උණුසුම්ම මැයි මාසය බවට පත්වූ බවයි. උතුරු ඇමරිකාව සහ දකුණු ඇමරිකාව යන දෙකේම මෙතෙක් වාර්තා වූ උණුසුම්ම මැයි මාසය පසුගිය මැයි මාසය වේ.
2023 වසර නව තාප වාර්තාවක් තබනු ඇතැයි Noaa වඩාත් විශ්වාසය පළ කරයි. එය සිදු නොවීමේ සම්භාවිතාව 12%ක් පමණ වන නමුත්, 2023 වසර උණුසුම්ම වසර 10 අතරට පැමිණීමට බොහෝ දුරට සහතික බවත්, පළමු පස් දෙනා අතරට පැමිණීමට බොහෝ දුරට ඉඩ ඇති බවත් Noaa පවසයි.
පසුගිය මැයි මාසයේදී ලෝක කාලගුණ විද්‍යා සංවිධානය අනතුරු ඇඟවූයේ ඉදිරි වසර පහ තුළ ගෝලීය උෂ්ණත්වය ඉහළ යනු ඇති බවයි. එල් නිනෝ මෙන්ම විමෝචනය මගින් ඊට උත්තේජනයක් ලබා දෙන බවත්, මෙම කාලය තුළ නව වාර්තාගත උණුසුම් වසරක් සහතික වන බවත් එම සංවිධානය වැඩි දුරටත් ප්‍රකාශ කළේය.
පූර්ව කාර්මික කාලයෙන් ඔබ්බට සාමාන්‍ය උෂ්ණත්වය ඉහළ යාම සෙල්සියස් අංශක 1.5ක සීමාව ඉක්මවීමට වැඩි අවස්ථාවක් තිබේ. එය තාප තරංග, නියඟ, ගංවතුර සහ අනෙකුත් දේශගුණික බලපෑම් සැලකිය යුතු ලෙස නරක අතට හැරෙන විට රජයන් විසින් එකඟ වූ ප්‍රධාන සීමාවකි.
මිනිසුන්ට ගොඩබිම තාපය ඉහළ යාම තදින් දැනෙන අතර, ඊටත් වඩා කැපී පෙනෙන උණුසුම් පිපිරීමක් සාගරයේ සිදුවෙමින් පවතී , Noaa විසින් මැයි මාසයේදී වාර්තාගත ඉහළ සාගර මතුපිට උෂ්ණත්වය අඛණ්ඩව දෙවන වරටත් තහවුරු කර ඇත. පෘථිවි ගෝලයේ මතුපිටින් 70% ක් ආවරණය වන සාගරවල ඇති අධික තාපය සමස්ත ගෝලීය උෂ්ණත්වයට මෙන්ම මත්ස්‍ය ගහනය විකෘති කිරීම, කොරල්පර සුදු කිරීම සහ වෙරළබඩ මුහුදු මට්ටම ඉහළ යාමට හේතු වේ.
“සාගර ක්‍රමයෙන් උණුසුම් වෙමින් පවතින නමුත් දැන් අපට වාර්තාගත උෂ්ණත්වයක් දක්නට ලැබෙනවා. එල් නිනෝ ශක්තිමත් වනු ඇතැයි අප අපේක්ෂා කරන බැවින් එය නිසැකවම බිය උපදවන සුළුයි. එය නිසැකවම ලෝකයට බලපෑමක් කරන බව පැහැදිලියි ” Noaa හි දේශගුණ විද්‍යාඥයෙකු වන Ellen Bartow-Gillies පැවසීය.
Bartow-Gillies පැවසුවේ Noaa තවමත් ජුනි මාසය සඳහා එහි උෂ්ණත්ව දත්ත සකස් කර නොමැති නමුත් වසර අග වන තුරු එල් නිනෝ ප්‍රධාන සාධකයක් නොවනු ඇති බවයි. නමුත් ඉහළ තාපය මේ මාසයේ දිගටම පවතිනු ඇති බව ද ඔහු පැවසීය.
“අපි 2023 වසර සඳහා ඉතා උණුසුම් ආරම්භයක් ලබා ගෙන තිබෙනවා. එය පෙර නොවූ විරූ දෙයක් නොවෙයි. නමුත් එල් නිනෝ හේතුවෙන් ලෝකය තවත් උණුසුම් විය හැකියි” Bartow-Gillies පැවසුවාය.
2023 මෙතෙක් වාර්තා වී ඇති උණුසුම්ම වසර වන්නේද යන්න නොසලකා, දේශගුණික අර්බුදයේ තීව්‍ර වන බලපෑම් දැන් පැහැදිලිව පෙනෙන බවත් හරිතාගාර වායු විමෝචනය රැඩිකල් ලෙස කපා හරින තුරු එය මන්දගාමී නොවන බවත් විද්‍යාඥයින් අනතුරු අඟවයි.
“වඩා ප්‍රබල විමෝචන කප්පාදුවකින් තොරව, අප මේ දකින වෙනස්කම් අපට දැකීමට අපේක්ෂා කළ හැකි අහිතකර බලපෑම්වල ආරම්භය පමණයි. මේ වසරේ අප මෙතෙක් දැක ඇති ආන්තික සිදුවීම් ප්‍රබල අනතුරු ඇඟවීමක් විය හැකියි” යනුවෙන් Cornell විශ්ව විද්‍යාලයේ වායුගෝල විද්‍යාඥ Natalie Mahowald පැවසුවාය.
https://www.theguardian.com/environment/2023/jun/15/record-temperatures-global-heating
