නැවත සිතා බලන්න, ප්‍රතිසංස්කරණය කරන්න, නැවත ගොඩනඟන්න
ලොව විශාලතම වැසි වනාන්තරය වේගයෙන් විනාශ වන බැවින් එය වළක්වා ගැනීමට හෝ පාලනය කිරීමට විසඳුම් සෙවීම වෙන කවරදාටත් වඩා හදිසි වේ. නමුත් මුලින්ම ඇසිය යුතු ප්‍රශ්නය වන්නේ එය ආරම්භ කළ යුත්තේ කොතැනින්ද? යන්නයි.
පාරු යාත්‍රාව ෂිංගු ගඟ තරණය කරමින් තිබේ. දැන් ඔබ ට්‍රාන්ස්-ඇමසෝනියානු අධිවේගී මාර්ගයේ කොටසක් පසුකර යමින් සිටී. එවිට ඔබට ඇතිවන හැඟීම කිසිසේත් යහපත් නැත. Anapu සිට Belo Monte දක්වා වන මාර්ගය (සැතපුම් 86ක් දිග) සැතපුම් 2,500කට ආසන්න දැවැන්ත අධිවේගී මාර්ගයේ කුඩා කොටසකි. එය වඩාත් ප්‍රචණ්ඩකාරී ප්‍රජාවන් හරහා ගමන් කරයි. මග දෙපස ජල මාර්ග විනාශ කර ඇති අතර ඇමේසන් හි ඉඩම් හායනය වී ඇති ආකාරය ඔබ දකිනු ඇත.
පැය දෙකහමාරක ගමනේ වැඩි කොටසක පාර දෙපස කඳු බෑවුම්වල ගස්වලට වඩා ගවයන් වැඩි බව ඔබ දකිනු ඇත. භූමිය කෙතරම් විනාශ කර ඇත්ද යත්, මෙය ලෝකයේ විශාලතම වැසි වනාන්තරය හරහා යන ගමනක් යැයි විශ්වාස කිරීමට පවා අපහසුය. එය නිමක් නැති ගොවිපළක් මෙන් පෙනේ. ගංගාවේ අනෙක් පැත්ත ඊටත් වඩා නරක ය. මන්ද මෙය ඇමේසන් හි විශාලතම ජලවිදුලි බලාගාරයේ දැවැන්ත වේල්ල ඇති ස්ථානයයි. එහි කොන්ක්‍රීට් බැම්ම පිටුපසින් ජලාශයේ ගිලී ඇති ගස් දහස් ගණනක සුසාන භූමියක් ඇත.
ස්වභාවධර්මය යටපත් කරමින් ආර්ථිකය වර්ධනය කිරීමේ විකෘති තර්කනය එහි බිහිසුණු අවධිය වෙත ළඟා වන්නේ මෙහිදීය. ඇමේසන් හි පරිහානියට විසඳුම් සෙවීමට අවධානය යොමු කළ යුත්තේ මෙහිදීය. මන්ද මෙම මාර්ගය ගැටලුවේ ආරම්භ වේ. එය තේරුම් ගැනීමට අපොහොසත් වන අතර රජයන්, සමාගම් සහ සිවිල් සමාජ කණ්ඩායම් විසින් කොපමණ මුදල්, ශ්‍රමය හෝ තාක්ෂණය ප්‍රශ්නයට විසි කළත් එය ඵලදායි නොවනු ඇත. ඕනෑම ගින්නක් මෙන්, ගිනිදැල් එහි ප්‍රභවයෙන් නිවා දැමිය යුතු
වසර දහස් ගණනක් පුරා ආදිවාසී ජනතාව ඇමසන් වනාන්තරයේ ජීවත් වූ අතර, ඒ වන විටත් එහි තිබූ දේ සමඟ සමබරව සමතුලිතව කාලය ගත කළහ. එපමණක් නොව ආහාර හා ඖෂධ ලබා දෙන ගස් සිටුවමින්, පරිසරය පෝෂණය කරමින් සහ ශක්තිමත් කළහ. එක් ඇස්තමේන්තුවකට අනුව වනාන්තරයෙන් 20%ක් පුරාණ ශිෂ්ටාචාර විසින් රෝපණය කරන ලද ඒවාය. ශතවර්ෂ පහකට පෙර පළමු යුරෝපීය යටත් විජිතවාදීන් ඇමේසන් ආක්‍රමණය කිරීමෙන් පසුව මෙය වෙනස් වීමට පටන් ගත්තේය.
බ්‍රසීලයේ මිලිටරි ආඥාදායකත්වය තම ජාතිය ගොඩනැගීමේ අභිලාෂයන්හි කේන්ද්‍රස්ථානයක් ලෙස වැසි වනාන්තර හරහා මාර්ගයක් තැනූ 1970 දශකය වන තෙක් මහා පරිමාණ වන විනාශය සිදු නොවීය. ආදිවාසී ප්‍රජාවන් හෝ ස්වභාවධර්මය පිළිබඳ කිසිදු සැලකිල්ලක් නොදක්වා වනය කපා ඉවත් කිරීමට දිරිමත් කරන ලද පදිංචිකරුවන්ගේ රැල්ලකට මාර්ග හරහා මග විවර විය.
වත්මන් ධනාත්මක ගමන් මග පවත්වා ගැනීම සඳහා, ජාත්‍යන්තර සහයෝගය වේගවත් කළ යුතුය.
එතැන් සිට, මෙම රටාව ඇමසෝනියානු කලාපයේ සෑම විටම පුළුල් පරාසයක පුනරාවර්තනය වී ඇත. පළමුව, නීතිවිරෝධී පතල්කරුවන් සහ දැව කපන්නන් වනය ආක්‍රමණය කරයි. ඊළඟට මාර්ග ඉදිකිරීම් සමාගම්වලට භූමිය විවෘත වේ. පසුව ඉඩම් අල්ලන්නන් වනාන්තරය අල්ලා ගෙන එය පුළුස්සා දමයි. පසුව ගොවීන් සහ සත්ත්ව පාලකයින් පැමිණේ. අවසානයේ දේශපාලකයින් පැමිණෙන අතර ඔවුන් පෙර පැවති සියලුම නීති විරෝධී ක්‍රියාකාරකම් නැවත සලකා බලයි.
එය අත්‍යවශ්‍යයෙන්ම යටත් විජිතවාදයකි. නමුත් ධනවත්, බොහෝ විට ගෝලීය, ප්‍රභූ පැලැන්තියේ ප්‍රයෝජනය සඳහා ජාතික රාජ්‍යයක දේශසීමා තුළ ෙඑය සිදුවේ. භූමියේදී, ප්‍රචණ්ඩත්වයේ ප්‍රතිපත්තියේ ප්‍රතිඵලය වන්නේ සමාජීය සහ පාරිසරික අවුල් වියවුල්ය. වැඩි වැඩියෙන් මිනිසුන් පැමිණීම සහ වෙන කවරදාටත් වඩා විනාශය සහ තවත් අපරාධ සිදුවේ. නමුත් ආර්ථික ප්‍රතිලාභ අනුපාතය අඩුවීම සහ දේශගුණික බලපෑම් වැඩි වීම ඒ හා සමානව සිදුවේ. අද වන විට වර්ෂා වනාන්තරය විද්‍යාඥයන් විසින් “ඉදිරිපත් කිරීමේ ලක්ෂ්‍යයක් / tipping point ” ලෙස හඳුන්වන දෙසට වේගයෙන් හායනය වෙමින් පවතී. ඉන්පසු එය ආපසු හැරවිය නොහැකි ලෙස වියළී යයි. මන්ද එයට තවදුරටත් ස්වකීය වර්ෂාව ජනනය කිරීමට හැකියාවක් නැත. ඇත්ත වශයෙන්ම, එය කෘෂිකාර්මික නිෂ්පාදන සඳහා ඊටත් වඩා ඉහළ වාරිකයක් සහ ඉඩම් මත ඊටත් වඩා පීඩනයක් ඇති කරයි.
මෙම විෂම චක්‍රය බිඳ දැමීම ගෝලීය දේශගුණික ස්ථායීතාවය, කලාපීය බෝග සඳහා වාරිමාර්ග සහ ඇමේසන් හි මානව සහ මිනිස් නොවන වැසියන්ගේ දිගුකාලීන යහපැවැත්ම සඳහා අත්‍යවශ්‍ය වේ. එය කරන්නේ කෙසේද යන්න තවමත් නොපැහැදිලි ය.
පළමු ලූලා ද සිල්වාගේ වාමාංශික රජය බලයට පත්විය. මරීනා සිල්වා පරිසර අමාත්‍යවරිය ලෙස කටයුතු කිරීමත් සමඟ ඇය වන විනාශය 80%කට වඩා අඩු කිරීමට හේතු වූ ප්‍රතිපත්ති ක්‍රියාත්මක කළාය. කෙසේ වෙතත්, එතැන් සිට ලූලා ද සිල්වාගේ ආණ්ඩුව විසින් කාරණා වඩාත් නරක අතට හැරී ඇP4ත. මෙම තත්ත්වය තුළ විසඳුම් සෙවීම වෙන කවරදාටත් වඩා දැන් හදිසි ය. ගණන් කළ නොහැකි විශ්ව විද්‍යාල, රාජ්‍ය නොවන සංවිධාන සහ ව්‍යාපාර මෙම කාර්යයට කැපවී ඇත. මෙම අභියෝගයට මුහුණ දීම සඳහා නව ලූලා රජය මේ වසර අගදී Amazon සමුළුවක් පවත්වනු ඇත.
දැන් අපි ඇමේසන් රැක ගැනීමට ගතහැකි පියවර 07 ගැන සලකා බලමු.
පියවර 1 – දේශපාලන සහ දේශීය නායකත්වය / Political and Indigenous leadership
අප මුලින්ම අසන්නේ ගැටලුව විසඳීම ඇරඹිය යුත්තේ කාගෙන්ද සහ ආරම්භ කළ යුත්තේ කොතැනින්ද? යන්නය. ට්‍රාන්ස්-ඇමසෝනියානු අධිවේගී මාර්ගයෙන් පසු ඊළඟ නැවතුම බ්‍රසීලයේ බල කේන්ද්‍රය වන බ්‍රසීලියා ය. ජාතිකවාදී ව්‍යාකූලත්වය සහ වෙළඳපොළ අසාර්ථකත්වය (විනාශ කරන්නන්ට විපාක දීම සහ ආරක්ෂා කරන්නන්ට දඬුවම් දීම) ඕනෑම දිගුකාලීන විසඳුමක් සෙවීමේදී ආමන්ත්‍රණය කළ යුතුය. එබැවින් දේශපාලන නායකත්වය ආරම්භක ලක්ෂ්‍යය විය යුතුය.
ලූලාගේ වත්මන් ජනාධිපති ධූරය කදිම අවස්ථාවක් ඉදිරිපත් කරන බව පෙනී ගියේය. පසුගිය වසරේ මැතිවරණය ජයග්‍රහණය කිරීමෙන් පසු ලූලා 2030 වන විට වන විනාශය බිංදුවට කපා දැමීමට සහ කෘෂිකාර්මික මායිම පුළුල් කිරීම නවතා දමන බවට ජාත්‍යන්තරයට ප්‍රතිඥාවක් දුන්නේය. සෞඛ්‍ය සම්පන්න වනාන්තරයක් පවත්වාගෙන යාමේ හොඳම වාර්තාව ඇති ජනතාවට වෙන කවරදාටත් වඩා වැඩි බලයක් ලබා දෙන දේශීය අමාත්‍යාංශයක් ද ඔහු නිර්මාණය කළේය. නීතිවිරෝධී පතල්කරුවන් ස්වදේශික ප්‍රදේශවලින් පලවා හැරීමේ උත්සාහයන් ක්‍රියාත්මක වේ. වඩාත් දිරිගන්වන සුළු ලෙස, ලූලා ඇමේසන් හි ශ්‍රේෂ්ඨතම ශූරිය වූ මරීනා සිල්වා පරිසර ඇමති ලෙස නැවත පත් කළේය. ඇය ස්වදේශික භූමි ප්‍රදේශ සහ ජාතික සංචිත නිර්මාණය කිරීම හරහා ස්පාඤ්ඤයේ ප්‍රමාණයේ පොදු ඉඩම් සඳහා ආරක්ෂිත තත්ත්වය ප්‍රකාශ කර ඇති අතර “ඇමේසන් සඳහා සටන් කිරීමට” ප්‍රතිඥා දී ඇත.
එහෙත් ඇයට එරෙහි බලවේග වේගයෙන් වර්ධනය වෙමින් පවතී. ග්‍රාමීය සමාජයේ ආධිපත්‍යය දරන කොන්ග්‍රසය, ඇයගේ අමාත්‍යාංශයේ බලතල ඉවත් කිරීමට පියවර ගෙන ඇත. ඇමේසන් අභ්‍යන්තරයේ තෙල් කැණීමේ බලපත්‍රයක් අනුමත කිරීම පරිසර අමාත්‍යාංශය ප්‍රතික්ෂේප කිරීම ගැන රජය සතු තෙල් සමාගමක් වන පෙට්‍රොබ්‍රාස් ද නැගී සිටියි. ඉදිකිරීම් ක්‍ෂේත්‍රයට අවශ්‍ය වන්නේ සිල්වා මාර්ගයෙන් ඉවත් කිරීම නිසා එයට Amazonas හරහා නව මාර්ගයක් තැනීමට යෝජනා ඉදිරිපත් වී ඇත. ඇමේසන් හි බොහෝ ප්‍රාන්ත ආණ්ඩුකාරවරු පතල් කැණීම් ගැති සහ බෝල්සොනාරිස්ට් ගැත්තෝ වෙති. මෙම ප්‍රතිරෝධයට මුහුණ දුන් ලූලා නැවත වරක් ඔහුගේ කරදරකාරී ඵලදායී පරිසර ඇමතිවරයා සමඟ ඔහුගේ 21 වන සියවසේ දේශගුණික ගැටලු ඉවත් කර තවත් යටිතල පහසුකම් ගොඩනැගීමට සහ තවත් තෙල් ළිං විවෘත කිරීමට ඔහුගේ 20 වන සියවසේ සහජ බුද්ධිය වෙත ආපසු යාමට පෙළඹෙනු ඇත.
පියවර 2 – ඉඩම් ප්‍රතිසංස්කරණය / Land reform
කෙසේ වෙතත් මරීනා සිල්වා බලයේ සිටියහොත් ඇයට අනුගමනය කළ හැකි අභිලාෂකාමී සැලසුම්වල අඩුවක් නැත. ඇමසන් පාරිසරික පර්යේෂණ ආයතනය පවසන්නේ කුඩා වතු හිමියන්ට නම් කිරීම සහ වනාන්තර භාරකාරත්වය සඳහා වන්දි ගෙවීම වැනි කෘෂිකාර්මික ප්‍රතිසංස්කරණ හරහා හෙක්ටයාර මිලියන 20ක භූමි ප්‍රමාණයක් වඩා හොඳින් සංරක්ෂණය කළ හැකි අතර තිරසාර කෘෂිකර්මාන්තය සඳහා ආයෝජනය කිරීමෙන් තවත් හෙක්ටයාර මිලියන 10ක් ඉතිරි කර ගත හැකි බවයි. වඩාත් අභිලාෂකාමී ලෙස, ඇමේසන් සඳහා වන විද්‍යා පැනලය (Science Panel for the Amazon) දිරාපත් වූ සහ එළිපෙහෙළි කරන ලද ඉඩම් නැවත උත්පාදනය කිරීමට උපකාරී වන “ප්‍රතිස්ථාපන චාප / arcs of restoration” යෝජනා කර ඇත. එවැනි ප්‍රතිපත්ති ක්‍රීඩාව වෙනස් කරන්නන් වනු ඇත.
පියවර 3 – විදේශ රටවල්, ව්‍යාපාර සහ පාරිභෝගිකයන් ගිණුම්ගත කරන්න / Hold foreign countries, businesses and consumers to account
වත්මන් ධනාත්මක ගමන් මග පවත්වා ගැනීම සඳහා ජාත්‍යන්තර සහයෝගය වේගවත් කළ යුතුය. යුරෝපයට, චීනයට, එක්සත් ජනපදයට සහ අනෙකුත් කාර්මික වෙළඳපොළවලට හරක් මස්, සෝයා සහ යපස් විකිණීමට වේගවත් වී ඇති ඇමේසන් විනාශයේ වැඩි ප්‍රමාණයක් සඳහා විදේශීය ජාතීන්, ව්‍යාපාර සහ පාරිභෝගිකයින් ඔවුන්ගේ වගකීම භාර ගත යුතුය. ගෝලීය උතුරට ද දේශගුණික හානිය සඳහා බ්‍රසීලය ඇතුළු ගෝලීය දකුණට වන්දි ගෙවීමට සහ ඇමසන් වැනි ස්වාභාවික ගිලා බැසීම්වල කාබන් අඩු කිරීමේ ප්‍රතිලාභ සඳහා ගෙවීමට අවශ්‍ය වේ. මෙය නොමැතිව වන විනාශය අඩු කිරීමට බ්‍රසීලයට ආර්ථික දිරිගැන්වීමක් හෝ සදාචාරාත්මක තර්කයක් නොමැත. අවසාන කරුණ අවසානයේ අවබෝධ වන බව පෙනේ. මොන්ට්‍රියෙල්හි Cop15 ජෛව විවිධත්ව සමුළුවේදී ධනවත් ජාතීන් බ්‍රසීලය වැනි දුප්පත්, ජෛව විවිධත්ව රටවල් සඳහා වසරකට ඩොලර් බිලියන 20ක් සහ ඩොලර් බිලියන 30 අතර වන්දි ගෙවීමක් පොරොන්දු විය. Sharm el-Sheikh හි පැවති Cop27 සමුළුව “අලාභ හා හානි / loss and damage ” දේශගුණික ගෙවීම් පිළිබඳ සමාන පෙරළිකාර පොරොන්දුවක් කෙටුම්පත්කර තිබේ. කලින් ක්‍රියා කිරීම සඳහා එක් ප්‍රවේශයක් වන්නේ ඇමසන් අරමුදල වන අතර එය ඩොලර් බිලියනයකට වඩා වැඩි මුදලක් රැස් කර ඇත. (බොහෝ දුරට නෝර්වේ සිට) එය වැසි වනාන්තර ව්‍යාපෘති සඳහා භාවිතා කරයි. තවත් දිරි ගැන්වීම් අවශ්‍ය වේ. දිරිගැන්වීමක් ලෙස, ජනාධිපති බිඩෙන් මෑතකදී එක්සත් ජනපද කොන්ග්‍රසයෙන් අරමුදලට ඩොලර් මිලියන 500 ක පළමු දායකත්වයක් ලබා දෙන ලෙස ඉල්ලා සිටි අතර එක්සත් රාජධානියේ අගමැති රිෂි සුනක් පවුම් මිලියන 80ක් පොරොන්දු විය. මෙම මුදල් ඉක්මනින් ගලා යා යුතු අතර අනාගතයේදී එය වැඩි කළ යුතුය. විදේශ ආණ්ඩු ද වන විනාශය ආශ්‍රිත වෙළඳාමට එරෙහිව දැඩි පියවර ගත යුතුය. යුරෝපා සංගමය මෑතකදී මෙම ප්‍රදේශයේ ප්‍රගතිශීලී නීති සම්පාදනය කළේය. ඇමේසන් වෙතින් සෝයා සහ යපස් සඳහා ප්‍රධාන අපනයන වෙළෙඳපොළ වන එක්සත් ජනපදය සහ විශේෂයෙන් චීනය ද යුරෝපා සංගමය අනුගමනය කිරීමට දිරිමත් කළ යුතුය.
පියවර 4 – හරක් මස් කර්මාන්තය රැඩිකල් ලෙස ප්‍රතිසංස්කරණය කරන්න / Radically reform the beef industry
බ්‍රසීලියානු ඇමේසන් හි කෘෂිකර්මාන්තයට සම්බන්ධ වන විනාශයෙන් 80%ක් පමණ හරක්මස් කර්මාන්තය විසින් සිදු කරන බැවින් හරක් මස් මූලික ඉලක්කය විය යුතුය. 1970 ගණන්වල ජෙනරාල්වරුන් විසින් දිරිමත් කරන ලද ජාතිකවාදී මානසිකත්වයේ දිගුවක් තුළ ඉඩම් අයිතිය තහවුරු කිරීම සඳහා ගවයින් වාඩිලාගෙන සිටින හමුදාවන් ලෙස භාවිතා කරනු ලැබේ. රජය තවමත් හරක්මස් ගොවියන්ට සහනාධාර ලබා දෙනු ලැබේ. විනාශ වූ සෑම හෙක්ටයාරයකටම ලැබෙන ආදායම අනුව බලන විට ගවමස් කර්මාන්තය අතිශයින් අකාර්යක්ෂම වන අතර සාපේක්ෂව සුළු රැකියා ප්‍රමාණයක් පමණක් සපයයි. ලොව විශාලතම මස් ඇසුරුම්කරු වන JBS සහ Marfrig වැනි සමාගම් මහජනතාවට මෙන්ම ඔවුන්ගේ කොටස් හිමියන්ට වඩාත් විනිවිදභාවයෙන්, කාර්යක්ෂමව හා වගකිය අය විය යුතුය. ඔවුන්ගේ නිෂ්පාදනවල මිල ගණන්වලට ඔවුන් ඇමසන් වෙත කරන වක්‍ර හානිය සහ සහනාධාර ද ඇතුළත් කළ යුතුය. මෙම වියදම් ශේෂ පත්‍රයට බල කළ පසු ඉතිරි වන්නේ වඩාත් ඵලදායී රංචු පමණි. බ්‍රසීලයේ වඩාත්ම බලගතු දේශගුණ විද්‍යාඥ කාලෝස් නොබ්රේ පවසන්නේ ‘’හරක් මස් නිෂ්පාදනය වැඩි කිරීමටත් වන විනාශය අඩු කිරීමටත් අපට හැකියාවක් තිබෙනවා. එය කළ හැකි තාක්ෂණය අප සතුව තිබෙනවා. අපට ඒවා ජානමය වශයෙන් වැඩි දියුණු කළ හැකියි. එය පරිමාණයට යාම පිළිබඳ ප්‍රශ්නයක්” ඔහු පවසයි.
පියවර 5 – බුද්ධිමත් (කොන්ක්‍රීට් වෙනුවට) යටිතල පහසුකම් ගොඩනැගීම / Build intelligent (rather than concrete) infrastructure
තාක්ෂණය වෙනත් විසඳුම් ඉදිරිපත් කරයි. අතීතයේ මෙන්, Amazon විනාශකාරී ලෙස මාර්ග සමඟ ඒකාබද්ධ කිරීම වෙනුවට අඩු ආක්‍රමණශීලී සහ වඩා තිරසාර සන්නිවේදන සහ බලශක්ති ජාලයක් ගොඩනැගීමට පියවර ගනිමින් සිටී. ජෛව විවිධත්ව නිරීක්ෂණය කිරීම සඳහා බ්‍රසීලය දැනටමත් ලොව නවීනතම චන්ද්‍රිකා පද්ධතිය ගැන පුරසාරම් දොඩයි. එක් විශ්ලේෂණ වේදිකාවක් වන MapBiomasට වනාන්තරයේ ගව තණබිම්, සෝයා වගාව, පලතුරු වතු, පතල් කැණීම් ස්ථානය හෝ වෙනත් කාණ්ඩවලට ඉඩම් වෙනස් වේද යන්න වේගයෙන් හඳුනා ගැනීමට හැකි වේ. ඉඩම් හිමියන්ට ණය සඳහා හිමිකම් තිබේද ? නැතහොත් පාරිසරික උල්ලංඝනයන් රජය විසින් අනුමත කර තිබේද යන්න තීරණය කිරීම සඳහා මෙය දැන් බැංකු විසින් භාවිතා කරනු ලැබේ. MapBiomas හි නිර්මාතෘ Tasso Azevedoට අනුව, මීළඟ පියවර වන්නේ දුරස්ථ ප්‍රජාවන්ට සූර්ය පැනල සහ චන්ද්‍රිකා අන්තර්ජාල ප්‍රවේශය ලබා දීමයි. එවිට ඔවුන්ට සමාජ ප්‍රතිලාභ සඳහා ඔවුන්ගේ ඉඩම් ආක්‍රමණය කිරීම සහ ඔවුන්ගේ ගංගා දූෂණය කිරීම ඉක්මනින් හෙළා දැකිය හැකිය. “තාක්ෂණය යටිතල පහසුකම් ලෙස අප සිතිය යුතුයි. සෞඛ්‍ය සහ අධ්‍යාපනය සඳහා ප්‍රවේශ වීමට උපකාර වන දුරස්ථ ප්‍රදේශවල අන්තර්ජාලය දැන් භාවිතා කළ හැකියි”ඔහු පවසයි.
දණ්ඩමුක්තිය අවසන් කිරීම සඳහා අත්‍යවශ්‍ය වන, වැඩිදියුණු කළ සන්නිවේදනය බලාත්මක කිරීමට උපකාරී වනු ඇතැයි පාරිසරික ආරක්ෂකයින් විශ්වාස කරයි. නමුත් මහජන ආරක්ෂක ආයතන තාක්ෂණය වෙත යාමට තවමත් සූදානම් නැත. “ජනතාවට දැන් අන්තර්ජාල පහසුකම් තිබෙනවා. සිදුවන්නේ කුමක්දැයි ඔවුහු අපට කියනවා. දැන් අපට වේගවත් ප්‍රතිචාර සංචිතයක් අවශ්‍යයි. අපි සුපරීක්ෂාකාරීත්වයේ සහ හඳුනාගැනීමේ පදනම වන ප්‍රජාවන් හඳුනාගෙන සහය දිය යුතුයි. මෙයින් අදහස් කරන්නේ බොල්සොනාරෝ සහ මයිකල් ටෙමර් පාලන සමයේදී විනාශ වූ පරිසර ආරක්ෂණ සහ දේශීය කටයුතු ඒජන්සිවල ධාරිතාව ගොඩනැගීමයි’’ ප්‍රාදේශීය රජයේ අභිචෝදකයෙක් පවසයි. ඔහු නිර්නාමික වීමේ කොන්දේසිය මත කතා කළේය.
පියවර 6 – ජෛව ආර්ථිකයක් නිර්මාණය කරන්න / Create a bio economy
ඇමසන් විනාශයේ වෙළඳපළ අසාර්ථකත්වය හඳුනාගත යුතුය. මීට පෙර වනාන්තර එළිපෙහෙළි කිරීමේ කර්මාන්ත සඳහා මූල්‍යාධාර ලබා දී ඇති ලෝක බැංකුව විසින් මෑතකදී නිකුත් කළ වාර්තාවක් පෙන්නුම් කරන්නේ ඇමසන් වන විනාශය නිසා ඇති වූ ආර්ථික අලාභය ඩොලර් බිලියන 317ක් ලෙස ඇස්තමේන්තු කර ඇති අතර එය ගව පාලනය, පතල් කැණීම් වැනි නිස්සාරණ කර්මාන්තවලින් ලැබෙන ලාභයට වඩා හත් ගුණයකින් වැඩි බවයි.
වන වාසීන්ට විකල්ප අවශ්‍යය වේ. මුදල් ප්‍රවාහයන් විසඳනවාට වඩා ගැටලු ඇති නොවන බව සහතික කිරීම සඳහා මෙය රෙගුලාසි සමඟ සංවේදීව හැසිරවිය යුතුය. ඉඩම් කොල්ලකෑම, අනවසර පතල් කැණීම් සහ විනාශකාරී ගව පාලනයෙන් මුදල් ඉපැයීම වෙනුවට, මිනිසුන්ට ස්ථාවර වනාන්තරයක් සමඟ කටයුතු කිරීම වඩා හොඳ යැයි ඒත්තු ගැන්විය යුතුය. කුඩා වතු හිමියන් සඳහා පාරිසරික භාරකාරත්ව ගෙවීම්, තිරසාර කෘෂිකර්මාන්තය සඳහා සහනාධාර, දේශීය ප්‍රදේශ ආරක්ෂා කිරීම සඳහා ශක්තිමත් ලෙස නීතිය ක්‍රියාත්මක කිරීම සහ විශාල ඉඩම් හිමියන් සහ සම්ප්‍රදායික ප්‍රජාවන් සඳහා කාබන් ණය ලබා දීම එයින් අදහස් කළ හැකිය. කාබන් ණය වෙළඳපොළ නියාමනය නොකළ සහ අපයෝජනයට විවෘත බැවින් දෙවැන්න අත්‍යවශ්‍ය නමුත් මතභේදාත්මක ය.
“දැන් අපි දකින්නේ කාබන් කව්බෝයිලාගේ නව රැල්ලක් (new wave of carbon cowboys) ආදිවාසී සහ සම්ප්‍රදායික ප්‍රජාවන්ට අලුත් පොරොන්දු දෙන” බව යැයි ඇමේසන් පාරිසරික පර්යේෂණ ආයතනයේ පාවුලෝ මවුටින්හෝ පවසයි. හරිත යටත්විජිතවාදයේ (green colonialism) නව යුගයක් විවෘත කරනවාට වඩා දේශගුණයට සහ ප්‍රාදේශීය ප්‍රජාවන්ට උපරිම ප්‍රතිලාභ ලබා දෙන ව්‍යාපෘති වෙත මුදල් යොමු කිරීම සහතික කිරීමට ලූලාගේ රජයට ක්‍රමයක් ගොඩ නැගිය යුතුය.
මෙම ගමන අවසානයේ පොරොන්දු වූ භූමිය වනාන්තරය හා සමගාමීව වැඩෙන, ප්‍රාදේශීය ප්‍රජාවන්ට යහපත් ජීවනෝපායක් සපයන, ජෛව විවිධත්වයට ප්‍රතිලාභ ලබා දෙන කෘෂි වන වගාව ප්‍රවර්ධනය කරන සහ ඔවුන් දෙන දේට වඩා වැඩියෙන් ගන්නා සංස්ථාවලට දඬුවම් කරන ජෛව ආර්ථිකයකි / bio economy. එවැනි පද්ධතියක් තවමත් කිසිදු විස්තීර්ණ ස්වරූපයකින් නොපවතී. නමුත් බිම් මට්ටමේ සංයුක්ත උදාහරණ සහ රාජ්‍ය, ජාතික සහ ගෝලීය මට්ටමින් මුල පිරීම් රාශියක් ඇත. යම් ආකාරයකින් ජෛව ආර්ථිකය යනු ජීවනෝපායන් සපයන අතරම වනාන්තරය වර්ධනය කිරීමේදී බොහෝ කලකට පෙර ස්වදේශික ප්‍රජාවන් ප්‍රගුණ කළ සමතුලිතතාවය සාක්ෂාත් කර ගැනීමට 21 වන සියවසේ උත්සාහයකි. Carlos සහ Ismael Nobre ඔවුන් ඇමේසන් 4.0 ලෙස හඳුන්වන දෙය අනුගමනය කිරීමෙන් බ්‍රසීලය “පාරිසරික බලාගාරයක්” බවට පත්වන්නේ කෙසේදැයි දළ සටහන් කර ඇත.
විඥානවාදීන් සඳහා ජෛව ආර්ථිකය යනු විනාශකාරී නව ලිබරල් ධනවාදයේ වෛරසයට හොඳම විභව එන්නතයි. නමුත් එය ඉතා පහසුවෙන් නවතම හරිත සේදීමේ Buzzword ඔප්පු කළ හැකිය. පැරා ප්‍රාන්ත ආණ්ඩුකාර හෙල්ඩර් බාබල්හෝ ජෛව ආර්ථිකය ජාත්‍යන්තර ආයෝජන සඳහා යොමු කිරීමේ මාර්ගයක් ලෙස හුවා දක්වයි. ඔහුගේ පරිපාලනය විසින් හෙක්ටයාර 4.2m ක කාබන් ග්‍රහණයට කැප වූ ජෛව ආර්ථික උද්‍යානයක් නිර්මාණය කරන බව නිවේදනය කර ඇති අතර ඉක්මනින්ම Belem ප්‍රාන්ත අගනුවර විශාල ජෛව ආර්ථික සමුළුවක් පවත්වනු ඇත.
- Buzzword යනු යම් කාලයක් සඳහා ජනප්‍රිය වන නව හෝ දැනටමත් පවතින වචනයක් හෝ වාක්‍ය ඛණ්ඩයකි. Buzzwords බොහෝ විට තාක්ෂණික පද වලින් ව්‍යුත්පන්න වන නමුත් බොහෝ විට මුල් තාක්ෂණික අර්ථය බොහෝ විට විලාසිතාමය භාවිතයෙන් ඉවත් කර ඇත. එය සරලව අන් අයව විශ්මයට පත් කිරීමට භාවිතා කරයි.
වනාන්තර වැසියන් බාර්බල්හෝගේ චේතනාවන් ගැන සැකයෙන් පසුවන නමුත්, ඔහු අවම වශයෙන් ලූලාගේ රජය සමඟ සම්බන්ධ වීමට කැමැත්තෙන් සිටී. ලූලා විසින් නව රජයේ තනතුරක් (ජෛව ආර්ථිකය සඳහා ලේකම්) සම්පූර්ණ නව ආර්ථික පද්ධතියක් නිර්මාණය කිරීමේ අභියෝගාත්මක කාර්යයක් නිර්මාණය කර ඇත. ජෛව ආර්ථිකය සඳහා ලේකම් Carina Pimenta පවසන්නේ කාබන් බැර ඇතුළත් කිරීම සම්බන්ධයෙන් තමන් ප්‍රවේශම් වන බවත් කාර්මික ඒකව වගාවෙන් බැහැරව තිරසාර වන නිෂ්පාදන සහ ප්‍රජාවන් වෙත රජයේ සහය සහ සහනාධාර යොමු කිරීමට කැමති බවත්ය.
“බ්‍රසීලය ජෛව ආර්ථිකය පිළිබඳ තමන්ගේම සංකල්පය නිර්වචනය කළ යුතුයි. එය නිස්සාරණ සංචිත වැනි දැනටමත් ක්‍රියාත්මක වන දේ මත පදනම් විය යුතුයි. මෙම රක්ෂිත වනාන්තර සම්පත් තිරසාර ලෙස අස්වනු නෙළන පාරම්පරික ගංගා ආශ්‍රිත ප්‍රජාවන් විසින් අත්පත් කරගෙන ඇත’’ Carina Pimenta පවසයි.
+ + + + + + + +
ට්‍රාන්ස්-ඇමසෝනියානු අධිවේගී මාර්ගය දිගේ ධාවනය කරන ඔබ ගොවිතැන් කිරීම සහ පතල් කැණීම සඳහා මායිම් නගරයක් වන අල්ටමිරා වෙත ළඟා වූ පසු දිශාව වෙනස් කිරීමේ හැකියාවක් ඇත. කාර් එකෙන් බෝට්ටුවට මෙතනින් මාරු වෙන්න. සින්ගු සහ ඉරිරි ගංගාවල පැය හතරක් හෝ පහකට පසු ඔබට අවසානයේ බෙලෝ මොන්ටේ වේල්ලෙන් ඔබ්බට ගොස් ඇමසන්හි සැබෑ ධනය නැවත වරක් දැක ගත හැකිය. ඝන වනාන්තර, පැහැදිලි අතු ගංගා සහ බහුල ජෛව විවිධත්වය දැන් ඔබට දැකගත හැකිය.
නිස්සාරණ සංචිතවල ජීවත් වන සහ ජෛව ආර්ථිකය කෙබඳු විය හැකිද යන්න පිළිබඳ උදාහරණයක් සපයන තිරසාර නිෂ්පාදකයින්ගේ සමුපකාරයක් වන කැන්ටිනාස් ජාලයේ භූමිය මෙයයි. දැන්, ගුවන්විදුලිය සහ මූලික අන්තර්ජාලය සමඟින් ඔවුන් බ්‍රසීල ගෙඩි, බබාසු තෙල් සහ වෙනත් නිෂ්පාදනවල සම්පත්, දැනුම සහ අස්වැන්න එකතු කරන අතර ඔවුන්ට ඒවා වඩා හොඳ මිලකට අලෙවි කළ හැකිය. විචිත්‍රවත් දේශීය සංස්කෘතියක් සහ වනාන්තරය නඩත්තු කිරීමට දැඩි කැපවීමක් ඔවුන් තුළ ඇත. විනීත ජීවනෝපායන්, උසස් තාක්ෂණය සහ සෞඛ්‍ය සම්පන්න වනාන්තරයක් මුසු කරන වනාන්තරය සමඟ පවතින විකල්ප මාර්ගයක් මෙහි බීජයයි. නමුත් මෙය ඕනෑම ආකාරයක ආකෘතියක් වීමට පෙර බොහෝ දුර යා යුතුය. සෞඛ්‍ය හා අධ්‍යාපනය වැඩිදියුණු කිරීම, ගංගා ප්‍රවාහනය විද්‍යුත් කිරීම සහ මිල ගණන් සහතික කිරීම අවශ්‍ය වේ. ඉඩම් අල්ලන්නන්, දැව කපන්නන් සහ නීති විරෝධී පතල්කරුවන් විසින් එල්ල කරන නිරන්තර තර්ජනවලට එරෙහිව රාජ්‍යය වඩා හොඳ ආරක්ෂාවක් සැපයිය යුතුය.
පියවර 7 – ජාතික ආරක්ෂාව පිළිබඳ සංකල්පය ගැන නැවත සිතන්න / Rethink the concept of national security
ඉදිරි දැක්මේ වෙනසක් අත්‍යවශ්‍යයි. වසර සිය ගණනක් තිස්සේ, රාජ්‍යයේ කාර්යය වී ඇත්තේ නිස්සාරණය දිරිමත් කිරීම සහ නව වෙළඳපොළවල් විවෘත කිරීමය. එය අත්‍යවශ්‍යයෙන්ම යටත් විජිතවාදී, විනාශකාරී ව්‍යාපෘතියකි. එය අවසන් වීමට නම්, ඇමසන් ඉඟි ලක්ෂ්‍යයෙහි (Amazon tipping point) ආසන්න ප්‍රවේශය යෝජනා කරන පරිදි, රජයන්ට ජාතික අනන්‍යතාවය සහ ආරක්ෂාව පිළිබඳ වෙනස් ප්‍රමුඛතා සමූහයක් සහ නව චින්තනයක් අවශ්‍ය වේ. එය නොසලකා හරින ලද හෝ පාරිසරික අපරාධකරුවන්ගේ සහයෝගයෙන් කටයුතු කරන පොලිසිය සහ හමුදාව සම්බන්ධයෙන් ද සත්‍යයකි. දේශගුණික ස්ථායීතාවය, ජාතික ජෛව විද්‍යාවේ භෞතික ඒකාග්‍රතාවය සහ ජනගහනයේ යහපැවැත්ම සඳහා 21 වැනි සියවසේ තර්ජන වෙත රාජ්‍ය බලය යොමු කළ යුතුය. මේ මොහොතේ, එය ප්‍රධාන ධාරාවේ චින්තනයෙන් බොහෝ දුරස් ය. එහෙත් දේශගුණික විපර්යාසවල ආර්ථික හා උපායමාර්ගික තර්ජන අනාගතයේදී වඩාත් පැහැදිලිව පෙනෙන පරිදි, මෙම තර්කය වඩාත් ඒත්තු ගැන්විය යුතුය. ඒ වන විටත් වනාන්තරයක් ඉතිරි වනු ඇතැයි බලාපොරොත්තු වෙමු.
- Tipping point – කුඩා වෙනස්කම් හෝ සිදුවීම් මාලාවක් විශාල, වඩා වැදගත් වෙනසක් ඇති කිරීමට තරම් වැදගත් වන ලක්ෂ්‍යය
