එය වියළි හෝ තෙත් ද? ඇඳිය යුතු දේ තෝරාගැනීමේදී මෙය අවසාන ප්‍රශ්නයයි
අධික තාප තරංග සමඟ ලෝකය දිගටම පොරබදමින් සිටින විට අප සිසිල්ව තබා ගැනීම සඳහා අප අඳින ඇඳුම් අත්‍යවශ්‍ය අංගයක් බව අමුතුවෙන් කිව යුතු නැත. මේ අතර පර්යේෂකයන් විසින් සොයා ගෙන ඇත්තේ සුදුසු ඇඳුම් ඇඳීමෙන් ඔබ සිසිලනය පිණිස භාවිත කරන වායු සමීකරණයේ උෂ්ණත්වය සෙල්සියස් අංශක දෙකකින් ඉහළ නැංවිය හැකි බවයි. ඔබ විසින් ගනු ලබන මෙම කෙටි පියවර දිගුකාලීනව සැලකිය යුතු බලශක්ති ඉතිරියක් සිදුකරන අතර ඔබගේ විදුලි බිල පහළ දැමීම සහ හරිතාගාර වායු විමෝචනය කපා හැරීමට ද දායක වේ.
ඉතින් සිසිල්ව සිටීමට ඔබ පැළඳිය යුත්තේ කුමක්ද?
වර්ණය සහ නිර්මාණ
වර්ණය සම්බන්ධයෙන් ගත් කල, බොහෝ අය ගිම්හානයේදී සුදු අඳිති. සුදු පැහැයෙන් හිරු කිරණ පරාවර්තනය කරයි. ආලෝකය අවශෝෂණය කළු පැහැ ඇඳුම් අඳිනවාට වඩා එය වඩාත් සුව පහසු විය හැකිය.
කෙසේ වෙතත් මෙම න්‍යාය තරමක් සංකීර්ණ වන්නේ ඇඳුම්වල ඝනකම සහ ගැළපීම ගැන කතා කිරීමට පටන් ගත් විටය. ඒ තාපය පැමිණෙන්නේ හිරුගෙන් පමණක් නොවන බැවිනි. එය අපගේ ශරීරයෙන් ද පැමිණේ. අපේ ඇඟේ ඒ රස්නය සුදු ඇඳුමේ වැදුන විට එය ආපහු අප දෙසටම පරාවර්තනය වේ.
1980 දී අරාබි අර්ධද්වීපයේ මැදපෙරදිග සහ උතුරු අප්‍රිකාවේ කාන්තාර ප්‍රදේශවල වෙසෙන ආදිවාසී, අර්ධ-සංචාරක ජනතාවක් වන බෙඩොයින් ජනතාව (Bedouins) කළු පැහැ වස්ත්‍ර අඳින්නේ ඇයිද යන්න පිළිබඳ සිදුකළ අධ්‍යයනයකින් හෙළි වූයේ ගෝත්‍රික සාමාජිකයන් කළු ඇඳ සිටියත් එය තාපයට නිරාවරණය වීමේදී සුදු පැහැති වස්ත්‍ර ඇඳ සිටීමට සමාන බවයි.
එය කළ හැක්කේ කෙසේද?
කළු පැහැති රෙදි වඩා හොඳ තාප විකිරණයකි. එයින් අදහස් වන්නේ ඒවා ශරීරයෙන් පිටවන තාපය අවශෝෂණය කර ගැනීමයි. එබැවින් මෙය ඔබේ ශරීරය සිසිල් කිරීමට ද භූමිකාවක් ඉටු කළ හැකිය. නමුත් Bedouin ප්‍රජාවගේ රහස ලිහිල් කළු ඇඳුම් ඇඳීමයි. විශේෂයෙන් එය සුළං සහිත නම්. ලිහිල් කළු ඇඳුම් රෙදි සහ සම අතර අවකාශය උණුසුම් කරයි, එමගින් ඉහළට වායු ධාරාවක් ප්‍රවර්ධනය කරන අතර (චිමිනියක් වැනි) සිසිලන සහන සපයයි.
“උණුසුම් කාන්තාරයට නිරාවරණය වන බෙඩෝයින් ජනයා විසින් ලබා ගන්නා තාප ප්‍රමාණය ඔහු කළු හෝ සුදු සළුවක් පැළඳ සිටියත් සමානයි” යනුවෙන් අධ්‍යයනය සටහන් කරයි. “කළු වස්ත්‍රයෙන් අවශෝෂණය වූ අමතර තාපය සමට පැමිණීමට පෙර නැති වී ගියේය” යනුවෙන් එහි වැඩි දුරටත් සඳහන් වේ.
ඒ නිසා ඇඳුමේ ගැළපුම ඇත්තටම පාටට වඩා වැදගත්ය. කෙසේ වෙතත් ඔබ තදින් ගැලපෙන ඇඳුම් ඇඳීමට යන්නේ නම්, සුදු පැහැයෙන් සිටින්න. ක්‍රීඩා පෝලෝ කමිසවල බොහෝ විට භාවිතා කරන රෙදි වර්ගයක් වන seersucker හෝ pique වැනි වයනය සහිත රෙදි – සිනිඳු හා තදින් ගැළපෙන පරිදි රැඳී සිටීමට වඩා ඔබේ සමෙන් ඇඳුම් ඉවත් කිරීමට උපකාරී වේ.
ඇඳුම් සම්බන්ධයෙන් ගත් කල, දහඩිය වාෂ්ප වීම අවහිර නොවන පරිදි ජල වාෂ්ප හරහා යාමට ඉඩ සලසන ද්‍රව්‍යයක් තිබීම වඩා හොඳය – Rhett Allain
ද්‍රව්‍යමය කරුණු
“ඔබේ රෙදි තෝරා ගැනීම තීරණාත්මකයි,” විලාසිතා ශිල්පියෙකු සහ විලාසිතා ලේඛකයෙකු වන හෙදර් නිව්බර්ගර් / Heather Newberger පවසයි. “ඔබ විශාල ප්‍රමාණයේ ඩෙනිමක් ඇඳ සිටින්නේ නම් (gauze හෝ chiffon වලින් සාදන ලද වඩාත් සංකෝචනය වූ ඇඳුමකින් සැරසී සිටින ඔබේ මිතුරාට වඩා) ඔබට උණුසුම් බවක් දැනේවි.
ගැළපෙන විට, කපු සහ සිල්ක් වැනි සැහැල්ලු වියන ලද රෙදි සාමාන්‍යයෙන් ගෙතුම් වලට වඩා හොඳය. මෙය තෙත් වූ විට විශේෂයෙන් වැදගත් වේ. වියළි තාපය තුළ, දහඩිය ඔබේ ශරීරයෙන් අවශෝෂණය කර තාපය තුළ වාෂ්ප වී යන නිසා එය පමණක් ප්‍රමාණවත් වේ. එය තෙත් සහ උණුසුම් වන විට, ඔබ අවට වාතය දැනටමත් ජල වාෂ්ප වලින් සංතෘප්ත වී ඇත. එයින් අදහස් කරන්නේ ඔබේ ඇඳුම් පොඟවා ගත් දහඩියට යාමට තැනක් නොමැති බවයි.
“ඇඳුම් සම්බන්ධයෙන් ගත් කල, දහඩිය වාෂ්ප වීම අවහිර නොවන පරිදි ජල වාෂ්ප හරහා යාමට ඉඩ සලසන ද්‍රව්‍යයක් තිබීම වඩා හොඳයි. සමහර නව ක්‍රීඩා ඇඳුම් මෙය කරනවා. කපු මෙය සමඟ එතරම් හොඳ දෙයක් නොකරයි.” අග්නිදිග ලුසියානා විශ්ව විද්‍යාලයේ භෞතික විද්‍යාව පිළිබඳ සහකාර මහාචාර්ය Rhett Allain පවසයි.
සියලුම රෙදිපිළි ශරීරය විසින් නිකුත් කරන ලද අධෝරක්ත කිරණ යම් ප්‍රමාණයකට හසුකර ගනී. එය සීතල කාලගුණය තුළ අපව උණුසුම්ව තබා ගැනීමට උපකාරී වන නමුත් උණුසුම් දිනයක එය සුදුසු නොවේ. එබැවින් හුස්ම ගත හැකි ඇඳුම් ඇඳීම වැදගත් වේ. ආලේප නොකළ කපු, ලිනන්, නයිලෝන් සහ පොලියෙස්ටර් සියල්ලම හුස්ම ගත හැකි රෙදි (breathable fabrics) ලෙස වර්ගීකරණය කර ඇත. එයින් අදහස් කරන්නේ ඒවා දහඩිය සහ තාපය ද්‍රව්‍ය හරහා පිටවීමට ඉඩ සලසන බවයි. ඒවා ඔබේ ශරීරයෙන් සක්‍රියව ජලය ඇද ගන්නා රෙදිපිළිවලට වඩා වෙනස් ය.
කපු සහ පොලියෙස්ටර් ඒවාට පහර දෙන අධෝරක්ත කිරණවලින් බහුතරය අවශෝෂණය කර පරාවර්තනය කරයි. (ආසන්න වශයෙන් 99%) එනම් ඒවා බොහෝ විට අධෝරක්ත රූපවල සුදු පැහැයෙන් දිස් වේ. නමුත් මෙම ද්‍රව්‍ය දෘශ්‍ය ආලෝකයෙන් 30-40%ක් හරහා යාමට ඉඩ සලසයි. මැසචුසෙට්ස් තාක්ෂණ ආයතනයේ (MIT) පර්යේෂකයන්ට අනුව, මෙම සංයෝගය ශරීරය උණුසුම් වීමට වඩා වේගයෙන් උණුසුම් වීමට හේතු විය හැකිය. මෙය සිදු වන්නේ පැමිණෙන දෘශ්‍ය ආලෝකයට ශරීරයෙන් ජනනය වන අධෝරක්ත විකිරණ ලෙස පිටවිය නොහැකි තාපය ජනනය කළ හැකි බැවිනි.
නමුත් ශරීරයේ අනෙකුත් සිසිලන යාන්ත්‍රණය (දහඩිය) ද භූමිකාවක් ඉටු කරයි. කපු තෙතමනය අවශෝෂණය කරන නමුත් එය ඉක්මනින් වියළී නොයනු ඇත. එබැවින් ඔබ අධික ලෙස දහඩිය දමන්නේ නම්, ඔබේ ඇඳුම් තෙත් වන අතර, ඒවායේ සුවපහසුව අඩු වේ. ලිනන් එහි විශාල තන්තු නිසා විශිෂ්ට හුස්ම ගැනීමේ හැකියාවක් ඇති බැවින් බහුලව පැළඳ සිටින නමුත් කපු මෙන් එය වියළීම මන්දගාමී වේ. මෙරිනෝ ලොම් එළිමහන් ලෝලීන් සඳහා ජනප්‍රිය තේරීමක් වී ඇත්තේ එය හුස්ම ගත හැකි සහ ගන්ධය රඳවා නොගෙන තෙතමනය නැති කරන බැවිනි.
නයිලෝන් සහ පොලියෙස්ටර් බොහෝ ක්‍රියාකාරී ඇඳුම්වල භාවිතා වන්නේ ඒවා තෙතමනය ඉවත් කර ඉක්මනින් වියළී යන බැවිනි. නමුත් ඒවා ගන්ධය රඳවා ගනී. නයිලෝන් පොලියෙස්ටර් වලට වඩා ඉහළ තෙතමනය අවශෝෂණය සහ හොඳ විකර්ෂණ හැකියාව ඇති නමුත් වියළීමට ප්‍රමාද වන බව පර්යේෂණ මගින් පෙන්වා දී ඇත. නයිලෝන් සහ පොලියෙස්ටර් වැනි කෘතිම තන්තු තෙත් වූ විට අපහසුතාවයක් දැනිය හැකි අතර, එක් අධ්‍යයනයක් යෝජනා කළේ උණ බම්බු වලින් සාදන ලද ඇඳුම් ඇඳීමයි. එය අඩු තාප සන්නායකයක් වන අතර සුවපහසුව සඳහා සම්මුතියක් ඇති නොකරයි.
‘’ඔබට සැබවින්ම ශරීරය සිසිල්ව තබා ගැනීමට අවශ්‍ය නම්, ඇඳුම් සම්පූර්ණයෙන්ම ඉවත් කරන්න’’ එක්සත් රාජධානියේ ලෙස්ටර්ෂයර් හි ලොෆ්බොරෝ විශ්ව විද්‍යාලයේ පාරිසරික කායික විද්‍යාව පිළිබඳ මහාචාර්යවරයෙකු වන ජෝර්ජ් හැනිත් පවසයි. ඇඳුම් ඔබේ සම පිළිස්සීමෙන් ආරක්ෂා කරන නමුත් නිරුවතින් සිටීම සිරුර සිසිල්ව තබා ගැනීමට වඩා හොඳය. ඔබ අඩුවෙන් ඇඳුම් ඇඳීම ඔබේ සම සහ වාතය අතර වාෂ්පීකරණ තාප හුවමාරුව සඳහා වැඩි අවස්ථාවක් ලබා දෙයි. ඇත්ත වශයෙන්ම පාරජම්බුල කිරණවලින් ඔබේ සම ආරක්ෂා කර ගැනීම ප්‍රමුඛතාවයකි.
නමුත් විකල්ප තිබිය හැකිය. ඒ ශරීරය සිසිල් කිරීමට උපකාර වන නව ද්‍රව්‍ය සහ රෙදිය.
නව විද්‍යාව
Nike සහ Adidas වැනි ක්‍රීඩා සමාගම් ස්මාර්ට් රෙදි (smart fabrics) නිර්මාණය කිරීම සඳහා මිලියන ගණනක් ආයෝජනය කරන අතර ශරීරය සිසිල්ව තබා ගැනීමට වඩා හොඳ රෙදි මොනවාදැයි සොයා බැලීමට දැවැන්ත ආයෝජනයක් ද සිදුකර ඇත. MIT හි විද්‍යාඥයින් විසින් වඩාත් ඵලදායී ලෙස ශරීරයෙන් තාපය පිටවීමට ඉඩ සලසන ප්‍රධාන සමතුලිතතාවය සොයා ගෙන ඇත්තේ දෘශ්‍ය ආලෝකයට පාරාන්ධ (පරාවර්තනය කරන සහ හිරු එළිය අවශෝෂණය නොකරන) නමුත් අධෝරක්ත කිරණවල විනිවිද පෙනෙන තාපය ශරීරයෙන් ඉවත් වීමට ඉඩ සලසන ද්‍රව්‍යයකි. මයික්‍රොමීටරයක් පමණ විෂ්කම්භයකින් යුත් නයිලෝන් සහ පොලියෙස්ටර් තන්තු තුනී කර ඒවා මයික්‍රොමීටර 30ක ඝනකම නූල් වලට ගෙතීමෙන් පළඳින්නාට වඩාත් සුවපහසු උෂ්ණත්වයක් පවත්වා ගත හැකි බව Nike සහ Adidas සොයා ගත්හ.
එක්සත් ජනපදයේ මේරිලන්ඩ් විශ්ව විද්‍යාලයේ විද්‍යාඥයින් විසින් ආලේපන සහිත කෘතිම තන්තු ද නිපදවා ඇති අතර ඒවා බාහිර තත්වයන්ට ප්‍රතිචාර වශයෙන් ඇත්ත වශයෙන්ම ඒවායේ ව්‍යුහය වෙනස් කරයි.
තවත් කණ්ඩායමක් සෙල්සියස් අංශක දෙකකට වඩා වැඩි ප්‍රමාණයකින් ශරීරය සිසිල් කිරීම සඳහා සමතලා වන සහ නැමෙන තීරු සහිත ඇඳුම් සමඟ අත්හදා බැලීම් කළහ. උණුසුම් කාලගුණය තුළ, තීරු වාතය දෙසට නැමී, ශරීරයෙන් තාපය විසුරුවා හැරේ. අනෙකුත් කණ්ඩායම් උණුසුම් වන විට දියවන ද්‍රව්‍යවල කැප්සියුල හෝ තන්තු ඇතුළත් “අදියර-වෙනස්” ද්‍රව්‍ය ගවේෂණය කරමින් සිටී.
තෙත් වෙමින්
සමහර විට ඇඳුම් සම්බන්ධයෙන් ගත් කල තාපය තුළ සිසිල්ව සිටීමට හොඳම ක්‍රමය ඇත්ත වශයෙන්ම තෙත් ඇඳුම් ඇඳීම බව ඇලයින් පෙන්වා දෙයි. ජලය වාෂ්ප වීමට තාප ශක්තිය අවශ්‍ය වන අතර, එය ද්‍රවයක සිට වායුවකට මෙම සංක්‍රමණය සිදු කරන විට, එය ඔබේ ශරීරයෙන් එන තාපය භාවිතා කරයි. එමගින් ඔබේ සම සිසිල් කර ඔබේ ශරීර උෂ්ණත්වය අඩු කරයි.
එබැවින් සිසිල්ව සිටීමට ඇඳුමක් තෝරා ගැනීම හුදෙක් සුදු ටී ෂර්ට් එකක් ඇඳීමට වඩා ටිකක් සංකීර්ණ බව පෙනේ. නමුත් නිවැරදි රෙදිපිළි, සුදුසු යෝග්‍යතාවය සහ හැකි විට විටින් විට ජලය ඉසීම උෂ්ණත්වය ඉහළ යන විට ඔබේ උෂ්ණත්වය අඩු කර ගැනීමට උපකාරී වන අතර ඔබේ වායුසමීකරණයට වැය වන මුදල් ද ඉතිරි කරයි.
https://www.bbc.com/future/article/20230802-what-is-the-best-clothing-to-keep-you-cool
