පරිසර විනාශය සාපරාධී අපරාධයක් ලෙස සැලකීම සඳහා නව නීති සම්මත කිරීමට සලකා බලන නවතම රට මෙක්සිකෝවයි
පරිසර සංහාරය අපරාධයක් බවට පත් කිරීම සඳහා නව නීති හඳුන්වා දීමට රටවල් ගණනාවක් සලකා බලමින් සිටින අතර එම රටවල් අතරට එක් වූ අලුත්ම රට මෙක්සිකෝවයි.
මෙක්සිකෝව යනු පාරිසරික හානිය වැළැක්වීමට සහ එහි වින්දිතයින්ට යුක්තිය ලබා ගැනීමට උත්සාහ කරන නවතම රටයි. Nuevo León හි කොන්ග්‍රස් මන්ත්‍රීවරියක වන Karina Marlen Barrón Perales විසින් මෙක්සිකානු දණ්ඩ නීති කොංග්‍රසයට “Ecocide” නම් නව අපරාධයක් හඳුන්වා දෙමින් පනතක් ඉදිරිපත් කර ඇත.
පරිසරයට හානි කිරීම දැනටමත් රටවල් රැසක සිවිල් වරදක් වන අතර, පරිසර සංහාරය අපරාධයක් දක්වා ඉහළ නැංවීම නව පනතේ අරමුණයි. (දඬුවම් සමග)
නව මෙක්සිකානු පනත “පරිසරයට දැඩි හා පුළුල්ව පැතිරුනු හෝ දිගු කාලීන හානි සිදුවීමේ සැලකිය යුතු සම්භාවිතාවක් ඇති බව දැන දැනම කරන ලද ඕනෑම නීති විරෝධී හෝ අනවශ්‍ය ක්‍රියාවක්” අපරාධයක් බවට පත් කිරීමට බලාපොරොත්තු වේ. පනත සම්මත වුවහොත්, පරිසර සංහාරය සම්බන්ධයෙන් වරදකරු වන ඕනෑම අයෙකු වසර 15ක් දක්වා සිරගත කළ හැකි අතර දිනකට පෙසෝ 1,500ක් වැනි දඩයක් නියම කළ හැකිය.
මෙක්සිකානු පනත 2021 දී ජාත්‍යන්තර නීති විශේෂඥ මණ්ඩලයක් විසින් සකස් කරන ලද පරිසර සංහාරය / Ecocide a crime පිළිබඳ නිර්වචනයක් භාවිතා කරයි. මෙම නිර්වචනය ප්‍රධාන වශයෙන් අදහස් කළේ ජාත්‍යන්තර අපරාධ අධිකරණය විසින් රෝම ප්‍රඥප්තියට සංශෝධනයක් හරහා (Stop Ecocide පදනමේ ප්‍රධාන ඉලක්කය) සම්මත කර ගැනීමට ය. නමුත් එය දැන් ජාතික මට්ටමේ නීති සම්පාදනය සඳහා ද භාවිතා වේ.
වියට්නාමය, යුක්රේනය සහ රුසියාව ඇතුළුව පරිසර සංහාරය අපරාධයක් /Criminalized ecocide බවට පත් කර ඇත්තේ ලොව පුරා ප්‍රාන්ත කිහිපයක් පමණි. නෝවා කකොව්කා වේල්ල කැඩීම සම්බන්ධයෙන් රුසියාවට එරෙහිව ඇති විය හැකි පරිසර සංහාරයක් සම්බන්ධයෙන් යුක්රේනයේ රජයේ අභිචෝදකයා දැනටමත් කරුණු විමර්ශනය කරයි.
ප්‍රචාරකයින් බලාපොරොත්තු වූ තරම් වචන ප්‍රබල නොවූවත්, 2021 දී පරිසර සංහාරය නීතියට ඇතුළත් කළ පළමු යුරෝපා සංගම් රට බවට ප්‍රංශය පත්විය. මේ නීතිය අනුව ගොනු කරන ලද පිළිකා කාරක රසායන ද්‍රව්‍ය සම්බන්ධ පරීක්‍ෂණ නඩුවක් දැනට අධිකරණයේ පවතී.
නෙදර්ලන්තය ඇතුළු අනෙකුත් රටවල ද මෙවැනිම නීති කෙටුම්පත් ඉදිරිපත් කර ඇත. ස්පාඤ්ඤ දණ්ඩ නීති සංග්‍රහය තුළ පරිසර සංහාරය අපරාධයක් බවට පත් කිරීමට කැටලෝනියානු පාර්ලිමේන්තුව ප්‍රයත්න දරන අතර බෙල්ජියම නීතියේ තමන්ගේම අනුවාදයක් අවසන් කිරීමට සූදානම්ව සිටී.
ස්කොට්ලන්තයේ කම්කරු පක්ෂයේ මොනිකා ලෙනන් පරිසර නාශක පනත් කෙටුම්පතක් ඉදිරිපත් කිරීමට උත්සාහ කරන අතර සරත් සෘතුවේ දී මේ සම්බන්ධයෙන් මහජන උපදේශනයක් දියත් කරනු ඇත.
ඇමසන් වැසි වනාන්තරය විනාශ කිරීම අපරාධයක් ලෙස නැවත නැවතත් විස්තර කර ඇති බ්‍රසීලයේ, දේශපාලන පක්ෂයක් වන PSOL ජුනි මාසයේදී පක්ෂ සම්මේලනයට පරිසර නාශක පනතක් ඉදිරිපත් කළේය.
Stop Ecocide Americas හි අධ්‍යක්ෂ සහ ecocide නිර්වචනය සකස් කළ මණ්ඩලයේ සාමාජිකයෙකු වන Rodrigo Lledó පැවසුවේ බ්‍රසීලය ලතින් ඇමරිකාවේ නිල වශයෙන් ජාතික ව්‍යවස්ථාදායක මණ්ඩලයකට ඇතුළු වූ එවැනි ආකාරයේ පළමු පනත බවයි. ආර්ජන්ටිනාව සහ චිලී ඇතුළු කලාපයේ අනෙකුත් රටවල් ද වර්ධනය වන උනන්දුව සංඥා කර ඇත.
මෙම සියලු නීති කෙටුම්පත් සඳහා තවමත් පාර්ලිමේන්තු අනුමැතිය අවශ්‍ය වන අතර ආණ්ඩු පක්ෂයේ සහාය ඇත්තේ ස්වල්ප දෙනෙකුට බව Lledó අවධාරණය කළේය. “නමුත් ජනතාව ඒ ගැන කතා කිරීම සහ නව පනත් කිහිපයක් ඉදිරිපත් කිරීම වැදගත්,” ඔහු පැවසීය.
රට පරිසර සංහාරය පිළිගත යුතුද යන්න පිළිබඳව මේ වසර මුලදී අයිස්ලන්ත පාර්ලිමේන්තු පරීක්ෂණයක් අතරතුර, අගමැති Katrín Jakobsdóttir මන්ත්‍රීවරුන්ට පැවසුවේ තම රජය පරිසර සංහාරය පිළිබඳ ජාත්‍යන්තර නීති රාමුවක් මත “ඉතා සමීපව” වැඩ කරමින් සිටින බවයි. එය “ක්‍රියාත්මක කිරීම සංකීර්ණ” වනු ඇතත්, “මෙම ප්‍රශ්නය මානව හිමිකම් ක්ෂේත්‍රයේ විශාලතම ප්‍රශ්නය බවට පත්වීමට පෙර එය කාලය පිළිබඳ ප්‍රශ්නයක්” බව ඇය පැවසුවාය.
පසුගිය ජනවාරි මාසයේදී, යුරෝපා කවුන්සිලයේ පාර්ලිමේන්තු සභාව විසින් ද පරිසර සංහාරය අපරාධයක් ලෙස නීකිගත කිරීම සඳහා ඔවුන්ගේ නීති යාවත්කාලීන කරන ලෙස සාමාජික රටවලින් ඉල්ලා සිටින යෝජනාවක් සම්මත කරන ලදී.
මාස දෙකකට පසුව, යුරෝපීය පාර්ලිමේන්තුව යුරෝපා සංගමයේ සංශෝධිත පාරිසරික අපරාධ නියෝගයට පරිසර නාශක මට්ටමේ අපරාධ ඇතුළත් කිරීමට සහාය දැක්වීය. මෙය යුරෝපා සංගමයේ සම්පූර්ණ ව්‍යවස්ථාදායක ක්‍රියාවලිය හරහා නොනැසී ගියහොත්, සාමාජික රටවලට ජාතික නීතිය හරහා පරිසර සංහාරය අපරාධයක් බවට පත් කිරීමට සිදුවනු ඇත.
Stop Ecocide International හි සම-නිර්මාතෘ සහ විධායක අධ්‍යක්ෂ Jojo Mehta පැවසුවේ මෑත වසරවලදී ecocide අපරාධකරණය කිරීමේ අදහස කෙරෙහි උනන්දුව විශාල ලෙස වර්ධනය වී ඇති බවයි.
නිශ්චිත ක්‍රියාකාරකම්වලට වඩා පාරිසරික ප්‍රතිවිපාක කෙරෙහි අවධානය යොමු කරන නෛතික නිර්වචනයේ පුළුල් බව ඉතා ප්‍රයෝජනවත් වී ඇතැයි ඇය කියයි. “එය එක් අංශයකට හෝ එක් සමාගමකට ඇඟිල්ල දිගු නොකරන නිසා එය දේශපාලනික වශයෙන් ඉතා හොඳින් ගොඩ බැස ඇති බව පෙනෙනවා. එය එය විසින්ම අනාගත සාක්ෂියක් බවට පත් කරනවා”
මෙක්සිකෝවේ පරිසර සංහාරය අපරාධයක් බවට පත් කිරීමට පියවර ගෙන ඇත්තේ ආදිවාසී ප්‍රජාවන්ට තර්ජනයක් වන සහ බරපතල පාරිසරික හානියක් සිදු කළ හැකි දැවැන්ත මායා දුම්රිය ව්‍යාපෘතිය සම්බන්ධයෙන් එරට රජය විවේචනයට ලක්ව ඇති බැවිනි.
දැනට විපක්ෂයේ සිටින කොන්ග්‍රස් සභික Barrón Perales, නව පනත සම්මත කිරීමෙන් මෙක්සිකෝවේ පරිසරය විනාශ කිරීම නොසලකා හැරීම නවත්වන ලෙස තම සහෝදර නීති සම්පාදකයින්ගෙන් ඉල්ලා සිටියාය.
“නමුත් ඇත්ත වශයෙන්ම, ඔවුන් අන්‍යෝන්‍ය වශයෙන් ශක්තිමත් වන බව පෙනෙනවා. ජාත්‍යන්තර අපරාධ නීතිය අවසානයේ දී සිදු විය යුත්තේ නව අපරාධ සොයා ගැනීම වෙනුවට නරකම අපරාධ ජාත්‍යන්තර මට්ටමට ඔසවා තැබීමයි. වැඩි වැඩියෙන් ජාතික ආණ්ඩු පරිසර සංහාරය ගැන කතා කිරීමට පටන් ගන්නා විට, තවත් රාජ්‍යයන් ජාත්‍යන්තර මට්ටමින් සවන් දීමට පටන් ගනීවි’’ Barrón Perales පැවසුවාය.
