මම පසුගිය වසරේ උණුසුම්, වියළි ගිම්හානයේ වැඩි කාලයක් ගත කළේ නියඟය ගැන බියෙන්. පාන් පුළුල්සන්න උදුනක් වැනි ගිනියම් වූ දින, ජලනළ තහනම, වියළි ශාක සහ ජලය නොමැතිව සා පිපාසයෙන් දුක් විඳින වන සතුන් මට දිනෙන් දින දැඩි කනස්සල්ලක් සහ අනාගතය පිළිබඳ සැබෑ බියක් ඇති කළා. මේ අවුරුද්දේ ඊනියා කනගාටුවීමට වඩා ඵලදායී දෙයක් කිරීමට අධිෂ්ඨාන කරගෙන සිටි නිසා මගේ ජල පරිභෝජනය අඩු කිරීමට මම තීරණය කළා.
ඉන්පසු ගිම්හානයේ වැඩි කාලයක් වැස්ස. මෙම ජූලි මාසයේදී එක්සත් රාජධානියේ සාමාන්‍ය වර්ෂාපතනයෙන් 170%ක් වාර්තා වී තිබූ අතර, එය වාර්තාගත තෙත්ම මට්ටමින් හයවන ස්ථානය බවට පත් විය. නමුත් එය මගේ උත්සාහයන් නිෂ්ඵල නොවේ: අපි තවමත් ජලය ඉතිරි කර ගත යුතුයි. දේශගුණික අර්බුදය හමුවේ නියඟය 20 ගුණයකින් වැඩි වන බව විද්‍යාඥයින් ගණන් බලා ඇත. එබැවින් එක් තෙත් ගිම්හානයක් (wet summer) කෙටි කාලීන විවේකයක් ලබා දෙයි. 2030 වන විට ලොව පුරා මිරිදිය සඳහා ඇති ඉල්ලුම එහි සැපයුමට වඩා 40% ඉක්මවා යනු ඇතැයි එක්සත් ජාතීන් අනාවැකි පළ කරයි. එක්සත් රාජධානියේ පරිසර ඒජන්සියේ ශ්‍රීමත් ජේම්ස් බෙවන් 2019 දී අනතුරු ඇඟවූයේ, ක්‍රියාමාර්ගයකින් තොරව, එක්සත් රාජධානියේ ජල සමාගම් වසර 20ක් ඇතුළත ජල සැපයුම සඳහා ඇති ඉල්ලුම ඉක්මවා යන ස්ථානයට මුහුණ දෙන බවයි.
එසේම ජලය ඉතිරි කිරීම ඔබේ කාබන් පියසටහන (carbon footprint) අඩු කරයි. ප්‍රතිකාර කිරීම සහ ප්‍රවාහනය බලශක්තිය අවශ්‍ය ව්‍යාපාරයකි. එක්සත් රාජධානියේ සාමාන්‍ය ගෑස් භාවිතය සිදුවන නිවසක බලශක්ති පරිභෝජනයෙන් ආසන්න වශයෙන් 12%ක් ජලය උණු කිරීම සඳහා යයි. තවත් කරුණක් තිබේ. බහුතරයක් පරිභෝජනය කරනුයේ රජය විසින් සපයනු ලබන ජල මීටරයක් සවිකළ ජලයය. ඒ තුළ සැලකිය යුතු රාජ්‍ය සහනාධාරයක් ද තිබුණ ද ඔබ එයට මිලක් ගෙවිය යුතුය. එබැවින් ඔබ ජලය භාවිතා කරන ප්‍රමාණය අඩු වන තරමට ඔබට ගෙවීමට සිදුවන ජල බිල ද අඩුවෙන්ය.
Ofwat ට අනුව, 2021 දී එංගලන්තයේ සහ වේල්සයේ නළ ජලය සපයන සමාගම්වලින් ලීටර් ට්‍රිලියනයකට වඩා නළ ජලය කාන්දු වී ඇත. මම ඉතිරි කරන ජල ලීටරයක් මේ අනුව විශාල වෙනසක් කරයි ද ? ඒ ගැන බිය විය යුතු නැහැ. අපි හැමෝටම වෙනසක් කරන්න පුළුවන්. අපට අපගේ ගෘහාශ්‍රිත පුරුදු සඳහා බොහෝ වෙනස් කිරීම් ක්‍රියාත්මක කිරීමට පහසු වන අතර, සලකා බැලිය යුතු විශාල ජීවන රටා වෙනස්කම් කිහිපයක් ද තිබේ. මම ඒවා අත්හදා බැලූ විට සිදු වූයේ මෙයයි.
මුළුතැන්ගෙය
-
බුද්ධිමත්ව ජලය පානය කරන්න / Drink smart
තමා පානය කරන ජලය ප්‍රමාණය සීමා කිරීමට කිසිවෙකු උත්සාහ නොකරයි. නමුත් ඔබට අපතේ යන ජල ප්‍රමාණය සීමා කළ හැකිය. කේතලයෙන් පටන් ගන්න. විශාල පිරිසක් එය භාවිතා කරන සෑම අවස්ථාවකම කේතලය හිස් කිරීම සහ නැවත පිරවීම සඳහා ජලය විශාල ප්‍රමාණයක් අපතේ යවති. ඔබට එම පුරුද්දෙන් මිදීමට නොහැකි නම්, ඔබට අවම වශයෙන් එය වළක්වා ගත හැකිය. මම කැමති පයින්ට් මග් එක සම්පූර්ණයෙන්ම පිරී ඇති නිසා මිලිලීටර නිරවද්‍යතාවයකින් කේතලය පුරවා ගැනීම මගේ නොවරදින සුපිරි බලයයි. නමුත් ඔබ තේ පානය අඩු අයෙක් නම්, දින කිහිපයක් සඳහා කේතලය තුළට නිවැරදි ජල ප්‍රමාණය එක් කිරීමට ඔබේ ජෝගුව භාවිතා කරන්න.
ඔබ සිසිල් බීම වලට කැමති නම්, එය ශීතකරණයේ තැබීමට පෙර උදෑසන වතුර ජෝගුවක් පුරවා ගැනීමෙන් ඔබට පිපාසය ඇති සෑම අවස්ථාවකම ජලය නියම උෂ්ණත්වය වන තෙක් ටැප් එක ක්‍රියාත්මක කිරීමෙන් ඔබව ගලවා ගත හැකිය. මම සීතල වතුර හෙළා දකින නමුත් මගේ සැමියා ගොඩක් බොනවා. ඒ නිසා මම ජෝගු උපක්‍රමය උත්සාහ කරනවා. ඔහුට එය භාවිතා කිරීමට නිරන්තරයෙන් අමතක වේ. එබැවින් ඔබ වෙනත් පුද්ගලයින් සමඟ ජීවත් වන්නේ නම්, දැනටමත් ශීත කළ ජලය ඇති බව ඔවුන්ට දන්වා ටැප් එකේ සටහනක් තැබීමට මම නිර්දේශ කරමි.
-
ඔබේ පිසින ජලය තබා ගන්න / Keep your cooking water
සම්භාව්‍ය ජල සංරක්ෂණ ඉඟියක් වන්නේ පලතුරු, එළවළු හෝ සහල් සේදීම සඳහා භාවිතා කරන ජලය ගෘහස්ථ ශාකවල හෝ ගෙවත්ත සඳහා නැවත භාවිතා කිරීමයි. ඔබට සිසිල් කළ පැස්ටා ජලය ද භාවිතා කළ හැකිය: “ඇත්තටම මම පැස්ටා වතුරට කැමති ඊට පිෂ්ඨය එකතු කරන නිසා,” ජල කාර්යක්ෂමතාව සම්බන්ධයෙන් කටයුතු කරන රාජ්‍ය නොවන සංවිධානයක් වන Water wise හි Stephanie Fox පවසයි. මෙය අපහසු නැත. ඊට හේතුව ගෙවත්තට ජලය භාවිත කිරීමේදී ළමුන් බොහෝ විට එය ක්‍රීඩාවක් කර ගැනීමය. ඔවුන් විනෝදය පිණිස විශාල ජල ප්‍රමාණයක් අපතේ යවන අතර එය කිසිවිටෙක අවධානයට ලක්වන්නේ නැත.
එසේම ඔබේ පිඟන් සෝදන යන්ත්‍රය සහ රෙදි සෝදන යන්ත්‍රය සම්පූර්ණයෙන්ම ධාවනය කරන්න.
අඩු බරක් ජල පරිභෝජනය අඩු කරයි. එකම ප්‍රශ්නය නම්, ගිම්හානයේදී, බොහෝ වේලාවට නිවසේ අප දෙදෙනකු පමණක් සිටින විට, පිඟන් සෝදන යන්ත්‍රය අඩු කාර්යක්ෂම වීමයි. දුගඳෙන් අපව ගලවා ගැනීම සඳහා නැවත නැවත පිඟන් ඒ තුළට ඔබනු ලැබේ. සිදුවන්නේ කුමක්ද ? නැවත නැවත ජලය භාවිත කිරීමය. ඒ හා සමාන ප්‍රමාණයක් අපතේ යාමය.
මගේ පුතුන් නිවසින් පිටව ගිය බැවින්, මම නිතර නිතර රෙදි සෝදන්නේ නැහැ. මම සේදීමට වඩා ස්ථාන පිරිසිදු කිරීමට සහ වාතයට විශාල ලැදියාවක් දක්වන අතර (තවමත්) සුවඳ ගැන කිසිවෙකු පැමිණිලි කර නැත. සතියකට වතාවක් සියලුම රෙදි එකවර සේදීම මගින් විශාල ජල ප්‍රමාණයක් ඉතිරි වේ. එක්සත් රාජධානියේ රෙදි සෝදන යන්ත්‍ර මාදිලි 54ක ජල භාවිතය සම්බන්ධයෙන් සිදුකළ සමීක්ෂණයකින් හෙළි වූයේ ඒවා සාමාන්‍යයෙන් එක් චක්‍රයකට ජලය ලීටර් 48.8ක් භාවිතා කරන බවයි. ඔබ අවස්ථා තුනක් රෙදි සෝදන්නේ නම් එය ජලය ලීටර් 150කට ආසන්න ප්‍රමාණයකි. එය කිසිසේ යහපත් අගයක් නොවේ.
-
අයිස් කැට නැවත භාවිතා කරන්න / Reuse ice cubes
මම මෙම ඉඟිය මාර්ගගතව සොයා ගත්තෙමි. එය සැලකිය යුතු වෙනසක් ඇති නොකරනු ඇති නමුත් මම භාවිතා කළ අයිස් කැට (මම ඒවා තැටිවලින් එළියට ගන්නා විට බිම වැටෙන ඒවා) භාජන තුළ රෝපණය කර ඇති මල් හෝ එළවළු පැළවලට දැමීමට පුදුරුව සිටිමි. එය කාර්යක්ෂම බවක් දැනේ. ජලය සෙමෙන් දියවන නිසා එය උරා ගැනීම ද කාර්යක්ෂම වේ.
නාන කාමරය / The bathroom
-
ඔබේ බේසම වර්ග කරන්න / Sort out your sink
පැහැදිලිවම, මම දත් මදින විට ටැප් එක ක්‍රියා විරහිත කරන අතර, එය දිනකට දෙවරක් බුරුසු සඳහා සාමාන්‍යයෙන් ලීටර් 24 ක ඉතිරියක් ජනනය කරයි.
-
ඔබ ස්නානය කරන වේලාව /Time your shower
නාන කාමරයේ Shower එක යනු නිවසේ ජලය භාවිතා කිරීමේ විශාලතම වැරදිකරුවන්ගෙන් එකකි: “සාමාන්‍යයෙන් ස්නානය සඳහා විනාඩියකට ජලය ලීටර් 8 – 12ත් අතර ප්‍රමාණයක් භාවිතා කරනවා. ජල කාර්යක්ෂම එකක් සඳහා ඔබට ඔබේ showerhead එක මාරු කළ හැකිදැයි බලන්න. මේවායින් ජලයට වාතය එක් කරන්නේ ඔබ ඇත්ත වශයෙන්ම අඩුවෙන් භාවිත කරන විට ඔබ වැඩිපුර භාවිත කරන බවක් හැඟවීමටයි.” ෆොක්ස් පවසයි. මගේ පැරණි ස්නානය සුදුසු නොවන නිසා මට විකල්පය ඉතිරිව ඇත: shorter showers, නිර්දේශය විනාඩි හතරක් හෝ පහක් වේ. කෙටි ගීතයක දිග.
තවත් උපදෙසක් වන්නේ ඉවතට ගලා බසින ජලය අල්ලා ගැනීම සඳහා ඔබේ පාද බාල්දියක හෝ බේසමක තබා ස්නානය කිරීමයි. පසුගිය වසරේ නියඟයේදී මම මෙය උත්සාහ කළ නමුත් මගේ ජලය පහළට ප්‍රවාහනය කිරීමේ දුකට පැමිණ එය අත්හැරියෙමි. ෆොක්ස් යෝජනා කරන්නේ ඒ වෙනුවට කොමඩ් එක ෆ්ලෂ් කිරීමට එය භාවිතා කරන ලෙසයි. “බාල්දිය පිරුණු විට, ඔබ කොපමණ ජලය භාවිතා කරනවාදැයි ඔබට පෙනේවි” ඇය පවසන අතර එය සත්‍යයකි: මගේ බේසම භයානක ලෙස වේගයෙන් පිරී ඇති අතර එය ත්‍යාගශීලී ලෙස සේදීමට ප්‍රමාණවත්ය.
ස්නානය / Bath
ඔබේ ස්නානය සාමාන්‍යයෙන් විනාඩි 10කට වඩා වැඩි නම්, ජලය ලීටර් 80ක් පමණ ගතවන නාන ස්නානය වඩා ජල කාර්යක්ෂම විය හැකියි. “එය ඉහළට පුරවන්න එපා, ඔබ අවසන් වූ පසු, ප්ලග් ඉන් තබන්න, ඔබ වැසිකිළිය අසල බාල්දියක් තැබුවහොත් ඔබට එම ජලය නැවත සේදීමට භාවිතා කළ හැකියි” ෆොක්ස් උපදෙස් දෙයි.
වැසිකිලිය /The toilet
-
ඔබේ ෆ්ලෂ් ප්‍රගුණ කරන්න / Master your flush
ඔබ “එය මෘදු කිරීමට ඉඩ දෙන්න” යන්න ඔබ සහ ඔබේ සනීපාරක්ෂාව පිළිබඳ අදහස් අතර වේ. නමුත් ඔබට ද්විත්ව ෆ්ලෂ් ලූ බොත්තමක් / dual flush loo button තිබේ නම්, එය භාවිතා කිරීමට මතක තබා ගන්න. “බොහෝ අය කුඩා හා විශාල ෆ්ලෂ් දෙකම අව්‍යාජ ලෙස ඔබනවා,” ෆොක්ස් පවසන පරිදි, පළමු වරට අපගේ පහත මාලයේ ලූපය නිසි ලෙස බැලීමෙන් සහ මම සෑම විටම මෝඩ ලෙස බොත්තම් දෙකම එකවර එබීමෙන් මම සනාථ කරන සත්‍යයකි.
-
කාන්දුවීම් සඳහා පරීක්ෂා කරන්න / Check for leaks
ද්විත්ව ෆ්ලෂ් පද්ධතිවල / dual flush systems කාන්දුවීම් සඳහාද පරීක්ෂා කිරීම වටී. ලූ රෝල් කැබැල්ලක් පෑන් පිටුපස තබා එක රැයකින් තබන්න – එය අතුරුදහන් වී ඇත්නම් හෝ උදෑසන තෙත් වී ඇත්නම්, ඔබට සුළු කාන්දුවක් තිබේ. වැරදිකරු සාමාන්‍යයෙන් අපිරිසිදු හෝ කැඩුණු මුද්‍රාවකි. ඔබට මේවා පිරිසිදු කර වෙනස් කරන්නේ කෙසේද යන්න පැහැදිලි කරන YouTube නිබන්ධන සොයාගත හැකිය.
උද්‍යානය / The garden
-
ජල ටැංකි / Big butts
වැසි ජලය රැස්කර ගැනීමට ඔබට විශාල ටැංකි හෝ වැසිදිය ගබඩා කරන ටැංකි භාවිත කළ හැකිය. එය පහසු කටයුත්තක් වනවා පමණක් නොව සැලකිය යුතු ජල ප්‍රමාණයක් රැස්කර ගැනීමට ලාභදායී ක්‍රමයකි. ඔබ හොඳින් දන්නා පරිදි ඔබගේ නිවසේ වහළය මතට හෝ ගෙවත්තට පතිත වන වර්ෂාව කාණු දිගේ පහළට ගලා යන අතර ඔබ එයින් අමතර ප්‍රයෝජනයක් ලබා ගන්නේ ද නැත. ඒ නිසා විශාල ටැංකියක් හෝ වැසිදිය ගබඩා කරන ටැංකියක් නිර්මාණය කර ගත හැකිය. එම ජලය ඔබට ගෙවතු වගාවට සේම තමත් දෛනික කටයුතු වෙනුවෙන් භාවිත කළ හැකිය. මම මෙම ක්‍රමය ගැන තෘප්තියට පත්ව ඇති අතර මා සතුව ජලය ලීටර් 1000ක් ගබඩා කළ හැකි විශාල ටැංකියක් ඇත.
-
ගස් වටා වසුන් යොදන්න
ඔබට ශාක වටා තෙතමනය රඳවා ගත හැකි නම් ඒවාට යොදන ජලය පහසුවෙන් කළමනාකරණය කරගත හැකිය. ගස් වටා වසුන් තට්ටුවක් (සාමාන්‍යයෙන් කොම්පෝස්ට්, පොහොර හෝ තණකොළ හෝ දිරා ගිය කොළ වැනි කාබනික ද්‍රව්‍ය) යෙදීමෙන් ඒවා වටා ජලය වාෂ්ප වීම නවත්වයි. විශේෂයෙන් ගෙවත්තේ මල් හෝ එළවළු හෝ පලතුරු ගස් වටා තෙතමනය රඳවා තබා ගැනීම සඳහා වසුන් යෙදීම ඇත්තෙන්ම ප්‍රයෝජනවත් වේ.
-
අළු ජලය / Grey water
අළු ජලය පිළිබඳ බොහෝ දෙනකු තුළ නිසි අවබෝධයක් නැත. අළු ජලය යනු ඔබේ මුළුතැන්ගෙයි හෝ නානකාමරයෙන් එකතු කරන ලද සාපේක්ෂව පිරිසිදු නමුත් භාවිත කළ ජලයයි. එහි සබන් අන්තර්ගත නම් ආහාරයට ගත හැකි කිසිවක් සඳහා එම ජලය භාවිතා කිරීමෙන් වළකින්න. අළු ජලය බිම සිටුවා ඇති ගස් වලට දමනවාට වඩා භාජනවල රෝපණය කර ඇති පැළ හෝ ගස් මතට වත් කරන්න.
අළු ජලය ඍජුව පසට යෙදීම හානිකර වන්නේ එම ජලය තුළ අඩංගු විය හැකි සබන් වැනි රසායනික ද්‍රව්‍ය පසෙහි ඇති ක්ෂුද්‍ර ජීවීන් කෙරෙහි බලපෑමක් ඇති කළ හැකිවීමය. මෙවැනි ක්‍රියා මගින් දිගු කාලීනව පාංශු ව්‍යුහය වෙනස් කළ හැකි බවට බියක් පැවතීමය. රාජකීය උද්‍යාන විද්‍යාත්මක සංගමයේ අත්හදා බැලීම්වලින් පෙනී ගියේ අළු ජලය යෙදීමෙන් කෙටි කාලයක් සඳහා ශාකවලට එතරම් බලපෑමක් ඇති නොවන නමුත් සති හයකට පසු සමහර ශාක ලුණු ආතතියේ සලකුණු පෙන්නුම් කළ බවයි.
විශාල පින්තූරය / The bigger picture
-
ඔබේ ආහාර වේල සලකා බලන්න / Consider your diet
ඔබේ ආහාර වේල නිසැකවම ඔබේ විශාලතම (වක්‍ර) ජල පරිභෝජනයේ මූලාශ්‍රය වේ. ලෝක වනජීවී අරමුදලට අනුව කෘෂිකාර්මික සැපයුම් දාමයන් ගෝලීය මිරිදිය සම්පත්වලින් 70%ක් භාවිතා කරයි. නමුත් සියලුම ආහාර වර්ග එක හා සමානව නිර්මාණය වී නැති අතර ලෝකයේ බොහෝ ප්‍රදේශවල මස් නිෂ්පාදනයට විශාල ජල ප්‍රමාණයක් වැය වේ. උදාහරණයක් ලෙස (Water Footprint Network සිදුකළ ඇස්තමේන්තුවකට අනුව) නෙදර්ලන්තයේ නිෂ්පාදනය කරන ලද හරක් මස් බර්ගර් සඳහා ජල අඩිපාර (Water Footprint) ලීටර් 1,000ක් ලෙස ඇස්තමේන්තු කර ඇත. නමුත් නෙදර්ලනත්යේ සෝයා බර්ගර් එකක් භාවිතා කරන්නේ ආසන්න වශයෙන් ජලය ලීටර් 160ක් පමණකි.
මාංශ භක්ෂකයින්ට මස් ඉවත් නොකර ඔවුන්ගේ ආහාර වේලෙහි ජල අඩිපාර අඩු කර ගත හැකිය. 2018 සිට පර්යේෂණ මගින් නිර්දේශිත “සෞඛ්‍ය සම්පන්න” ආහාර වේලක් අනුගමනය කිරීම (එනම් Eatwell මාර්ගෝපදේශය වැනි කුමන අනුපාතයකින් අනුභව කළ යුතුද යන්න පිළිබඳ නිල මාර්ගෝපදේශ අනුගමනය කිරීම) මගින් ඔබට එය පහසුවෙන් කළ හැකිය.
-
ඇඳුම්වලට කරන වියදම් කපා හරින්න / Cut back on clothes
බොහෝ හේතු නිසා අඩුවෙන් ඇඳුම් මිලදී ගැනීම හොඳ අදහසකි. ඊට හේතුව වන්නේ ඇඳුම් නිර්මාණය වෙනුවෙන් විශාල ජල ප්‍රමාණයක් වැය වීමය. එක් ඩෙනිම් ජීන්ස් යුගලයක් සෑදීමට ජලය ලීටර් 10,000ක් අවශ්‍ය වේ. ඒ කපු කිලෝව වැවීමට අවශ්‍ය ජලයයි. මෙම දත්ත ඔබට පහසුවෙන් තවත් බොහෝ ඒවා සමග සසඳා බැලිය හැකිය. උදාහරණයක් ලෙස එක් පුද්ගලයෙකුට වතුර ලීටර් 10,000ක් පානය කිරීමට වසර 10 ක් ගතවනු ඇත. 2020 දී ප්‍රකාශයට පත්කරන ලද පර්යේෂණ පත්‍රිකාවකට අනුව ගෝලීය විලාසිතා කර්මාන්තයේ ජල පරිභෝජනය වසරකට ලීටර් ට්‍රිලියන 1.5ක් ලෙස දක්වා ඇත.
මේවා ඔබට පහසුවෙන් සිදුකළ දේවල් නොවන බවට කිසිම තර්කයක් නැත. එහෙත් අසීරුවෙන් හෝ ඔබ ඔබගේ ජල පරිභෝජනය අඩුකරන්නේ නම් හෝ කපා හරින්නේ නම් එය ඔබට පමණක් නොවන සමස්ත මිහිතලයටම සැනසීමක් වනු ඇත.
