මොන්සැන්ටෝට එරෙහිව ඕස්ට්‍රේලියාවේ රවුන්ඩප් නඩුව නව නීතිමය පිළිතුරක් ලබා දෙනු ඇත
ග්ලයිෆොසේට් පිළිකා කාරකද නැද්ද යන්න පිළිබඳව කරන ලද අධ්‍යයනයන් මොනවාද යන්න පිළිබඳව විද්‍යාඥයන් මෙල්බර්න්හිදී සාක්ෂි ලබා දීමට පටන් ගෙන තිබේ
ඔහුගේ නව යොවුන් වියේ මැද භාගයේ සිට, Kelvin McNickle ක්වීන්ස්ලන්තයේ ඔහුගේ පවුලේ වෘක්ෂලතා කළමනාකරණ ව්‍යාපාරයට උදව් කිරීමට පටන් ගත්තේය. කාර්යයේ කොටසක් ලෙස ඔහු නිතිපතා රවුන්ඩ්අප් වල් නාශකය (herbicide Roundup) භාවිතා කළේය. සමහර විට ආරක්ෂිත උපකරණ භාවිතා කළ ද වල්නාශකයේ සංතෘප්ත දිනය අවසන් කළේය. වයස අවුරුදු 35 දී, ග්ලයිෆොසේට් මත පදනම් වූ වල් නාශකයට නිරාවරණය වීමෙන් වසර 20කට පසු මැක්නිකල් (Hodgkin lymphoma) ලිම්ෆෝමාවට ගොදුරු වුණේය.
- Hodgkin’s lymphoma යනු ශරීරයේ විෂබීජ නාශක ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතියේ කොටසක් වන වසා පද්ධතියට බලපාන පිළිකා වර්ගයකි.
දැන් 40 හැවිරිදි McNickle යනු 2018 දී ජර්මානු සමාගමක් වන Bayer විසින් අත්පත් කර ගන්නා ලද Monsanto රසායනික දැවැන්ත සමාගමට එරෙහිව සුවිශේෂී පන්තියේ ක්‍රියාමාර්ගයක ප්‍රධාන පැමිණිලිකරු වේ. මෙම තත්ත්වය ඇති ඕස්ට්‍රේලියානුවන් 800කට වැඩි පිරිසක් එයට සම්බන්ධ වන අතර, ඔවුන්ගේ පිළිකාව ඔවුන්ගේ නිරාවරණයට සම්බන්ධ බව චෝදනා කරයි. මෙම නඩු විභාගය වෙනත් රටවල නීතිමය අභියෝග පිළිබිඹු කරන අතර, පැමිණිලිකරුවන් සාර්ථක වුවහොත් ඕස්ට්‍රේලියාවේ සැලකිය යුතු නියාමන බලපෑම් ඇති කළ හැකිය.
පසුගිය සැප්තැම්බර් 4 වන දින ආරම්භ වූ මෙම නඩුවේ පළමු කොටස, මෙල්බර්න් හි ෆෙඩරල් උසාවියේ විනිසුරු මයිකල් ලී ඉදිරියේ සති කිහිපයක් විභාග වූ අතර, ග්ලයිෆොසේට් පිළිකා කාරක ද යන්න නිශ්චිතව තහවුරු කිරීමට මෙහිදී උත්සාහ කරයි.
“එම ප්‍රශ්නයට අපට ධනාත්මක පිළිතුරක් ලැබුණේ නම්, මිනිසුන්ට වන්දි ලබා ගැනීමට පෙර තවත් බොහෝ දේ කළ යුතුව තිබෙනවා” යනුවෙන් නඩුව පවරා ඇති Class actions at Maurice Blackburn Lawyers හි ජාතික ප්‍රධානී ඇන්ඩෲ වොට්සන් පවසයි.
මෙම කණ්ඩායමේ සාමාජිකයින් නඩු විභාගයේ පළමු කොටසේදී සාර්ථක වුවහොත්, විත්තිකාර සමාගම එහි ග්ලයිෆොසේට් පදනම් කෘෂි රසායනික මගින් ඇති කරන අවදානම සම්බන්ධයෙන් නොසැලකිලිමත් වූයේද යන්න අධිකරණය විසින් සලකා බලනු ඇත.
පිළිකා කාරක අවදානම් තරඟ
ගෝලීය වශයෙන් බහුලව භාවිතා වන වල් නාශකයක් වන ග්ලයිෆොසේට් (Glyphosate) ප්‍රෝටීන වල තැනුම් ඒකකය වන ඇතැම් ඇමයිනෝ අම්ල නිපදවන ශාක මාර්ගයකට බාධා කිරීමෙන් වල් පැලෑටි විනාශ කරයි. 1970 ගණන්වල මුල් භාගයේදී මොන්සැන්ටෝ විසින් පේටන්ට් බලපත්‍රය ලබා ගත් නමුත් දැන් පේටන්ට් බලපත්‍රය කල් ඉකුත් වී ඇත.
ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානයේ පිළිකා පිළිබඳ පර්යේෂණ සඳහා වූ ජාත්‍යන්තර නියෝජිතායතනය (International Agency for Research on Cancer – IARC) විසින් රතු මස් අනුභව කිරීම සහ සෙල්සියස් අංශක 65ට වඩා උණුසුම් පාන වර්ග පානය කිරීම වැනි කාණ්ඩයට අයත් ග්ලයිෆොසේට් “ සමහරවිට මිනිසුන්ට පිළිකා කාරක / probably carcinogenic to humans” ලෙස වර්ගීකරණය කිරීමෙන් පසුව 2015 දී විදේශයන්හි නීතිමය අභියෝග ආරම්භ විය. එහි නිගමනය පදනම් වූයේ සත්ව අත්හදා බැලීම් වලදී සංයෝගය පිළිකා ඇති කරන බවට “ප්‍රමාණවත් / sufficient” සාක්ෂි සහ සැබෑ ලෝකයේ නිරාවරණයෙන් මිනිසුන් තුළ පිළිකා පිළිබඳ “සීමිත / limited” සාක්ෂි මත ය.
IARC හි වර්ගීකරණය ද සඳහන් කළේ ග්ලයිෆොසේට් ජෙනෝටොක්සික් (Genotoxic) බවට “ප්‍රබල” සාක්ෂි ඇති බවයි. මෙහිදී සෛල තුළ ඇති ප්‍රවේණික තොරතුරු වලට හානි කිරීමට හැකි වන අතර එමඟින් පිළිකා ඇතිවීමට හේතු විය හැකිය. නමුත් එහි පිළිකා කාරකය පිළිබඳ සාක්ෂි බෙහෙවින් විවාදාත්මක වී ඇත. යුරෝපීය රසායනික ඒජන්සිය , කැනඩාවේ පළිබෝධ කළමනාකරණ නියාමන ඒජන්සිය සහ ඕස්ට්‍රේලියානු පළිබෝධනාශක සහ පශු වෛද්‍ය අධිකාරිය (APVMA) ඇතුළු අනෙකුත් ආයතන, ග්ලයිෆොසේට් මිනිසුන්ට සැලකිය යුතු පිළිකා කාරක අවදානමක් ඇති නොකරන බව නිගමනය කර ඇත.
- Genotoxic: යනු සෛලයක් තුළ ඇති ජානමය තොරතුරු වලට හානි කරන රසායනික ද්‍රව්‍යවල ගුණය වන අතර එමඟින් පිළිකා ඇති විය හැකිය. ජෙනොටොක්සික් ද්‍රව්‍ය සෘජුවම DNA සමඟ බැඳී හෝ DNA ප්‍රතිවර්තනයට සම්බන්ධ එන්සයිමවලට බලපෑම් කිරීමෙන් DNA හානිවලට වක්‍රව ක්‍රියා කරයි, එමගින් පිළිකා හෝ උපත් ආබාධ (උරුම හානි) ඇති විය හැකි හෝ නොකළ හැකි විකෘති ඇති කරයි.
පසුගිය සතියේ යුරෝපීය කොමිසම යෝජනා කළේ දෙසැම්බර් මාසයේදී කල් ඉකුත් වීමට නියමිත ග්ලයිෆොසේට් භාවිතය සඳහා යුරෝපා සංගමයේ අනුමැතිය වසර 10 කින් දීර්ඝ කිරීමට ය. මෙම යෝජනාව ඔක්තෝබර් 13 වැනිදා ඡන්ද විමසීමට නියමිතය. කෙසේ වෙතත්, ප්‍රංශය සහ ජර්මනිය ඇතුළු සාමාජික රටවල්, වල්නාශකයේ අර්ධ සීමා කිරීම් හෝ සම්පූර්ණ තහනම් කිරීම් සඳහා තෝරාගෙන ඇත.
එක්සත් ජනපදයේ, පාරිසරික ආරක්ෂණ ඒජන්සිය (Environmental Protection Agency – EPA) විසින් 2020 සමාලෝචනය කරන ලද්දේ ග්ලයිෆොසේට් මානව පිළිකා කාරකයක් විය නොහැකි බවයි. නමුත් පසුගිය වසරේ ජුනි මාසයේදී අභියාචනාධිකරණයක් EPA වෙත රසායනිකය නැවත සමාලෝචනය කරන ලෙස නියෝග කළේය. නිලධාරීන් වැදගත් අධ්‍යයනයන් කිහිපයක් ඉවත් කර ඇති බව සොයා ගත් අතර “EPA පරීක්‍ෂා කරන ලද බොහෝ අධ්‍යයනවලින් පෙන්නුම් කළේ ග්ලයිෆොසේට් වලට මිනිසුන් නිරාවරණය වීම අවම වශයෙන් තරමක් වැඩි අවදානමක් සමඟ සම්බන්ධ වී ඇති බවයි.
බේයර් එක්සත් ජනපදයේ බොහෝ නඩු වලට මුහුණ දී ඇත. එය නඩු විභාගයේදී රවුන්ඩප් ආරක්ෂා කරමින් මෑත කාලීන සාර්ථකත්වයන් මාලාවක් ලබා ඇති නමුත් සමාගම විසින් 113,000 හිමිකම් කරුවන් විසින් එයට එරෙහිව ගෙන එන ලද නඩු විසඳීමට හෝ වෙනත් ආකාරයකින් විසඳීමට ඩොලර් බිලියන 10.9ක් පමණ ගෙවා ඇත.
විද්‍යාඥයන් කියන දේ
ඕස්ට්‍රේලියානු උසාවි නඩුවේ පළමු කොටස හිමිකම් පාන්නන් සහ මොන්සැන්ටෝ යන දෙපිරිස වෙනුවෙන් සාක්ෂි දෙන විද්‍යාඥයින්ගෙන් විභාග වෙමින් පවතී. මිනිසුන් තුළ වසංගත රෝග අධ්‍යයනයන් පිළිබඳ සාක්ෂි අධිකරණය විසින් අසා ඇති අතර, එයින් පිළිකා කාරක බව තහවුරු කිරීම දුෂ්කර විය හැකිය. මන්ද එවැනි පර්යේෂණ දිගු කාලයක් පුරා විශාල පුද්ගලයින් සංඛ්‍යාවක් සමීක්ෂණයට ලක් කළ යුතුය.
විශාලතම අධ්‍යයනයක් වන කෘෂිකාර්මික සෞඛ්‍ය අධ්‍යයනය / Agricultural Health Study, 1990 ගණන්වල මුල් භාගයේ සිට වසර 20ක් පුරා එක්සත් ජනපදයේ පළිබෝධනාශක යොදන්නන් දස දහස් ගණනක් සමීක්ෂණයට ලක් කළ අතර, “ග්ලයිෆොසේට් සහ NHL සහ එහි උප වර්ග ඇතුළුව සමස්තයක් වශයෙන් ඕනෑම ඝන ගෙඩියක් හෝ ලිම්ෆොයිඩ් පිළිකාවක් අතර පැහැදිලි සම්බන්ධයක් නොමැත.” යැයි ලිවීය. කෙසේ වෙතත්, කෘෂිකාර්මික සෞඛ්‍ය අධ්‍යයනය සහ තවත් අධ්‍යයන පහක් ඇතුළත් 2019 මෙටා විශ්ලේෂණයකින් “[ග්ලයිෆොසේට් පාදක වල් නාශක / glyphosate-based herbicides] නිරාවරණය වීම සහ NHL සඳහා වැඩි අවදානමක් අතර බලගතු සම්බන්ධයක්” සොයා ගන්නා ලදී.
යාන්ත්‍රික සාක්ෂි / Mechanistic evidence – (රසායනික ද්‍රව්‍යයක් මගින් සෛල තුළ පිළිකා ඇති කරන මාධ්‍යයන් දෙස බැලීම)- “ප්‍රබලම සාක්ෂි මතුවන” ප්‍රදේශය ලෙස වොට්සන් විස්තර කරන නඩු විභාගයේදී ද සලකා බලනු ලැබේ. IARC සිය 2015 වර්ගීකරණයේ සඳහන් කර ඇති පරිදි, අධ්‍යයනයන් පෙන්වා දී ඇත්තේ ග්ලයිෆොසේට් DNA හානිවලට හේතු විය හැකි අතර පිළිකා වර්ධනයට සම්බන්ධ සෛල තුළ ඔක්සිකාරක ආතතිය / oxidative stress ලෙස හඳුන්වන ක්‍රියාවලියක් ඇති කරන බවයි.
ඉදිරි සතිවලදී, පිළිකා ඇති කිරීමට වල්නාශක භාවිතයෙන් ග්ලයිෆොසේට් ප්‍රමාණවත් ප්‍රමාණයකින් අවශෝෂණය කර ගත හැකිද යන්න තහවුරු කර ගැනීම සඳහා ප්‍රවීණයන් සත්ත්ව අත්හදා බැලීම් වලින් (එහි ප්‍රතිඵල සැම විටම මිනිසුන්ට අදාළ නොවන) සහ නිරාවරණයෙන් පිළිකා කාරක බවට සාක්ෂි ලබා දෙනු ඇත.
නඩු විභාගයේ පළමු කොටස සඳහා අවසන් ඉදිරිපත් කිරීම් ඔක්තෝබර් 31 වැනිදා බලාපොරොත්තු වේ.
මොන්සැන්ටෝ හි ස්ථාවරය වන්නේ රවුන්ඩ්අප් සහ ග්ලයිෆොසේට් මත පදනම් වූ වල් නාශක “අධ්‍යයනයන් සිය ගණනකින් දැඩි ලෙස පරීක්‍ෂා කර ඇති බවත්, මෙම පුළුල් විද්‍යාවේ බර අනුව ග්ලයිෆොසේට් උපදෙස් පරිදි භාවිතා කරන විට ආරක්ෂිත බවත් පිළිකා කාරක නොවන බවත්” ය.
රසායනික සමාගම තර්ක කරන්නේ, ජානමය නැඹුරුතාව, අහඹු අවස්ථා සහ ජාන වෙනස්වීම් සහ වෙනත් සාධක නිසා ඇතිවන DNA විකෘති වැනි, Hodgkin නොවන ලිම්ෆෝමාව වර්ධනය වීමට වෙනත් හේතු ඇති බවයි.
‘ඔහුගේ ජීවිතයට විනාශකාරී බලපෑම‘
ඕස්ට්‍රේලියාවේ පළිබෝධනාශක නියාමකය වන ඕස්ට්‍රේලියානු පළිබෝධනාශක සහ පශු වෛද්‍ය අධිකාරිය (Australian Pesticides and Veterinary Medicines Authority – APVMA) විසින් ග්ලයිෆොසේට් පිළිබඳ අවසන් විධිමත් සමාලෝචනය 1997 දී සිදු කරන ලදී.
2016 දී, IARC වර්ගීකරණයෙන් පසුව, අධිකාරිය පැවසුවේ වල් නාශකයේ තත්ත්වය විධිමත් ලෙස නැවත සලකා බැලීමට “කිසිදු හේතුවක් සොයා නොගත්” බවයි.
IARC විසින් ග්ලයිෆොසේට් රසායනික ද්‍රව්‍යයේ අභ්‍යන්තර විෂ සහිත විභවය හෝ ‘උවදුරු’ දෙස බැලූ නමුත්, “සැබෑ භාවිතය සහ නිරාවරණය අවසාන සමස්ත අවදානමට (අවදානම් = උපද්‍රව / risk = hazard x exposure) බලපාන්නේ කෙසේද යන්න සලකා බැලීම ජාත්‍යන්තර නියෝජිතායතනයට කළ නොහැකි බව එය සටහන් කළේය”.
“ග්ලයිෆොසේට් මිනිසුන්ට පිළිකා කාරක අවදානමක් ඇති නොකරයි / Glyphosate does not pose a carcinogenic risk to humans,” APVMA නිගමනය කළේය.
“IARC හි වර්ගීකරණය ලොව පුරා සිටින නියාමන බලධාරීන්ගේ සහ අනෙකුත් විශේෂඥයින්ගේ නිගමනවලට නොගැලපෙන බව Monsanto හි අදහසයි”.
Bayer Guardian Australia වෙත ලබා දුන් ප්‍රකාශයක මෙසේ පැවසීය. “IARC ට අනුව, IARC ‘වර්තමාන නිරාවරණ මට්ටම්වලදී අවදානම ඉතා අඩු විට පවා පිළිකා උපද්‍රව හඳුනා ගනී.’ අපගේ මතය අනුව මෙයින් අදහස් වන්නේ IARC හි වර්ගීකරණයන් සැබෑ ලෝකයේ නිරාවරණය මට්ටම් පිළිබිඹු නොකරන බවයි’’
ජුලි මාසයේදී කෘෂිකර්ම අමාත්‍ය මරේ වොට් විසින් ආරම්භ කරන ලද APVMA පිළිබඳ සමාලෝචනයක්, විශේෂිත රසායනික ද්‍රව්‍යවල බලපෑම් පිළිබඳව කිසිදු විනිශ්චයක් නොකර, දැනටමත් වෙළඳපොළේ ඇති රසායනික ද්‍රව්‍ය සමාලෝචනය කිරීමේ කාර්යයේ මන්දගාමී වේගය පිළිබඳව අධිකාරිය විවේචනය කළේය.
” APVMA සතුව පවතින අධීක්ෂණ ක්‍රියාකාරකම්වල ප්‍රගතිය සඳහා සීමිත ධාරිතාවක් ඇති බව පෙනේ. වඩාත් කැපී පෙනෙන උදාහරණය වන්නේ එහි රසායනික සමාලෝචන වැඩසටහනේ දිග්ගැස්සුනු ප්‍රගතියයි,” සමාලෝචනය සොයා ගත්තේය.
නිවේදනයක් නිකුත් කරමින්, බේයර් එය “APVMA හි ස්වාධීනත්වයට සහ විශේෂඥතාවයට ගරු කරන” බවත්, “ලියාපදිංචි කිරීමේ ක්‍රියාවලිය කෘෂිකාර්මික රසායනික නිෂ්පාදනවල ආරක්ෂාව සහ කාර්යක්ෂමතාව සහතික කරන දැඩි නියාමන අවශ්‍යතා අඛණ්ඩව පවත්වා ගෙන යන” බව සමාලෝචනය නිගමනය කළ බවත් සඳහන් කළේය.
උසාවිය ඉදිරියේ පවතින නීතිමය ක්‍රියාමාර්ගය සැලකිල්ලට ගනිමින් වොට්සන් පවසන්නේ [APVMA විසින්] Roundup පිළිබඳ සමාලෝචනයක් දැන් සිදුවනු ඇතැයි තමා නොසිතන බවයි.
“අපගේ හිමිකම් පෑම සාර්ථක නම්, නියාමකයා සුදුසු පියවර ගනු ඇතැයි මම බලාපොරොත්තු වෙනවා” ඔහු පැවසීය.
රසායනික චිකිත්සාව සහ විකිරණ චිකිත්සාව සිදු කිරීමෙන් පසු, ඔහුගේ පිළිකාව 2019 දී සමනය වීමට පටන් ගත් නමුත් පසුව මේ වසරේ නැවත පිළිකාවක් ඇති විය.
“ඔහුගේ තත්වයන් පැහැදිලිවම ඔහුගේ ජීවිතයට බෙහෙවින් විනාශකාරී බලපෑමක් ඇති කළා” වොට්සන් පුනරාවර්තනය තවත් පහරක් ලෙස විස්තර කරයි.
“කෙල්වින්ගේ සිදුවීම විශේෂයෙන් බරපතල සිද්ධියක් ලෙස සැලකිය හැකියි. නමුත් එම 800 දෙනාගෙන් බොහෝ දෙනෙකුට [නීතිමය ක්‍රියාවට සම්බන්ධ] සාධාරණ ලෙස සැලකිය යුතු ප්‍රමාණයක් නිරාවරණයක් සිදුව ඇත”
ඔස්ට්‍රේලියානු අධිකරණයේ නඩුව එක්සත් ජනපද නඩු විභාගවලින් වෙන්කර හඳුනාගන්නේ නම් එහි ඇති සුවිශේෂත්වය වන්නේ (වොට්සන් පවසන පරිදි) ප්‍රතිඵලය තීරණය කරනු ලබන්නේ විනිසුරුවරයෙකු විසින් වන අතර, ඔහුගේ සියලු සාක්ෂි සවිස්තරාත්මකව සලකා බැලීම ජූරි සභිකයන් විසින් ලබා දෙන තීරණවලට වඩා “වඩා බලවත් සහ ඒත්තු ගැන්විය හැකි” විය හැකිය.
“මෙම අත්හදා බැලීමේදී අප සාර්ථක වුවහොත් එය Monsanto සහ Bayer සඳහා අව්‍යාජ සහ සැලකිය යුතු සහ පුළුල්ව පැතිරුනු ගැටලුවක් වනු ඇතැයි මම සිතමි.” වොට්සන් පවසයි.
