රබර් විසින් කලින් සිතුවාට වඩා ‘අවම වශයෙන් දෙගුණයක්’ වන විනාශයක් සිදු කරයි
මෙම පත්‍රිකාව වටා ඇති ගෝලීය සාකච්ඡාව ‘මගේ දෙවියනේ, ඉන්දුනීසියානු වැසි වනාන්තර අතුගා දමන තවත් විනාශකාරී බෝගයක් අපට තිබේ’ යන්න නොවනු ඇතැයි මම බලාපොරොත්තු වෙනවා
රබර් වගා කිරීම සඳහා වනාන්තර එළි පෙහෙළි කිරීම “සැලකිය යුතු ලෙස අවතක්සේරු කර ඇතැයි” නවතම පර්යේෂණයකින් හෙළිකර ගෙන ඇතැයි Nature සඟරාවේ ප්‍රකාශයට පත් කරන ලද අධ්‍යයනයක් කියයි.
1993 සිට ගිනිකොනදිග ආසියාවේ රබර් වගාව හේතුවෙන් සිදුවන වනාන්තර විනාශය පිළිබඳ අධි-විභේදන සිතියම් නිෂ්පාදනය කිරීමට පර්යේෂකයින් විසින් චන්ද්‍රිකා දත්ත භාවිතා කර ඇත.
පසුගිය දශක තුනක කාලය තුළ ගිනිකොනදිග ආසියාවේ රබර් වගා කිරීමට හෙක්ටයාර් මිලියන හතරකට වඩා වැඩි නිවර්තන වනාන්තර එළිකර ඇති බව පර්යේෂකයින් විසින් සොයා ගෙන ඇත. එය කලින් සිතුවාට වඩා අවම වශයෙන් දෙතුන් ගුණයකින් ඉහළ අගයකි. ප්‍රධාන ජෛව විවිධත්ව ප්‍රදේශ වල හෙක්ටයාර මිලියනයකට වඩා වැඩි වගාවන් ස්ථාපිත කර ඇත.
ඉන්දුනීසියාව, තායිලන්තය සහ මැලේසියාව යන රටවල විශාලතම වනාන්තර විනාශය සිදුවී ඇති බව පර්යේෂණය පවසයි. කාම්බෝජයේ රබර් වගාවන්ගෙන් 40%කට වඩා වැඩි ප්‍රමාණයක් වන විනාශයට සම්බන්ධ වූ අතර ඉන් 19% ක් ප්‍රධාන ජෛව විවිධත්ව ප්‍රදේශවල සිදුවිය.
මෙම අධ්‍යයනයෙන් දේශීය සහ ගෝලීය ප්‍රතිපත්ති යන දෙකටම වැදගත් නිර්දේශ හා සොයා ගැනීම් සිදුකර ඇත. පර්යේෂකයින් පවසන්නේ රබර් වගාව, යුරෝපා සංගමයේ සහ G7 යන දෙඅංශයේම ප්‍රතිපත්තියට යටින් පවතින දත්තවල උපකල්පනය කර ඇති ආකාරයට වඩා වන විනාශයක් ඇති කරන බවයි.
කෙසේ වෙතත් සැලකිය යුතු දේශගුණික ප්‍රතිලාභ සහිත කුඩා වතු හිමියන්ගේ සැලකිය යුතු සහ තිරසාර ආදායම් මාර්ගයක් වන රබර් වගාව වනාන්තර විනාශ කිරීමේ දත්ත නිසා “භූතයන්” නොකළ යුතු බව ද වාර්තාව අනතුරු අඟවයි.
-
භාවිතය සහ ඇස්තමේන්තු
යටත් විජිත පාලන තන්ත්‍රයන් විසින් “සොයාගෙන” අනෙකුත් නිවර්තන කලාපවලට හඳුන්වා දීමට පෙර පරම්පරා ගණනාවක් පුරා මෙසොඇමරිකා / Mesoamerica ආදිවාසී ජනතාව විසින් භාවිතා කරන ලද රබර් යනු වැසි වනාන්තරයෙන් මතු වූ වැදගත්ම ආර්ථික බෝග වලින් එකකි.
අද වන විට ගෝලීය රබර් නිෂ්පාදනයෙන් 90% ක් ගිනිකොනදිග ආසියාව විසින් සිදුකරන අතර ඉතිරිය දකුණු සහ මධ්‍යම ඇමරිකාවෙන් සහ වඩාත් මෑතකදී බටහිර සහ මධ්‍යම අප්‍රිකාවෙන් පැමිණේ. එය ගෝලීය වෙළඳපොළවල පරිභෝජනයෙන් විශාල වශයෙන් මෙහෙයවනු ලබන නිවර්තන වනාන්තර විනාශයට සමීපව බැඳී ඇත.
ස්වභාවික රබර්වලින් 85%ක් පමණ නිෂ්පාදනය කරනු ලබන්නේ බොහෝ විට හෙක්ටයාර 5කට වඩා අඩු කුඩා වතු හිමියන් විසිනි. මෙය චන්ද්‍රිකා ඡායාරූපවල සහ ජාතික බෝග සංඛ්‍යාලේඛනවල ග්‍රහණය කර ගැනීම දුෂ්කර කරයි. චන්ද්‍රිකා ඡායාරූපවල රබර් ගස් වෙන්කර හඳුනා ගැනීම දුෂ්කර වන්නේ ඒවා යාබදව වගා කර ඇති වනාන්තරවලට බෙහෙවින් සමාන වන බැවිනි. වැසි වනාන්තර ප්‍රදේශවල අධික වලාකුළු වැස්ම ද පින්තූරය තවත් අවුල් කරයි.
ඡායාරූපය – දකුණු තායිලන්තයේ රබර් වගාවක්
අධ්‍යයන කතුවරුන් කුඩා වතු හිමියන්ගේ වතු සිතියම්ගත කිරීම සඳහා අධි-විභේදන චන්ද්‍රිකා ඡායාරූප භාවිතා කරයි. වලාකුළු ආවරණයේ අභියෝගවලට මුහුණ දීම සඳහා වසර ගණනාවක් පුරා ඡායාරූප භාවිත කරයි. සදාහරිත සහ පතනශීලී නිවර්තන වනාන්තරවලින් රබර් වගාවන් වෙන්කර හඳුනා ගැනීම සඳහා වතුවල කොළ හැලෙන විට සහ නැවත දළුලන ඡායාරූපගත කිරීම සිදුකර ඇත.
අධ්‍යයනයට අනුව, පරිණත රබර් වගාවන් 2021 දී අග්නිදිග ආසියාවේ හෙක්ටයාර මිලියන 14.2ක භූමි ප්‍රදේශයක් අත්පත් කරගෙන ඇති අතර එයින් 70% ක් ඉන්දුනීසියාව, තායිලන්තය සහ වියට්නාමය තුළ පිහිටා ඇත.
රබර් ආශ්‍රිත වන විනාශය වැඩිපුරම පැතිර ගියේ ඉන්දුනීසියාවේ වන අතර ඉන් පසුව තායිලන්තය සහ මැලේසියාවයි. කාම්බෝජයේ සියලුම රබර් වගාවන්ගෙන් 40%ක් වන විනාශය සමඟ සම්බන්ධ වී ඇති බව අධ්‍යයනයෙන් සොයා ගන්නා ලදී. (අධ්‍යයනය කරන ලද ඕනෑම රටක ඉහළම ප්‍රතිශතය) මෙම ප්‍රදේශයෙන් 19%ක් ප්‍රධාන ජෛව විවිධත්ව වටිනාකමක් ඇති ප්‍රදේශවල පිහිටා ඇත.
පහත වගුවේ දැක්වෙන්නේ 2001-16 කාලය තුළ ගිනිකොනදිග ආසියාවේ එක් එක් රටවල රබර් ආශ්‍රිත වන විනාශයේ සමුච්චිත ප්‍රදේශයයි. තැඹිලි තීරු මගින් ප්‍රධාන ජෛව විවිධත්ව ප්‍රදේශවල සිදු වූ වන විනාශයේ ප්‍රමාණය නියෝජනය වන අතර කහ තීරු වෙනත් ස්ථානවල වන විනාශයේ ප්‍රමාණය පෙන්නුම් කරයි. මෙම කාල සීමාව තුළ වන විනාශය හා සම්බන්ධ රබර් නිෂ්පාදනයේ ප්‍රතිශතය කව නියෝජනය කරයි.
අග්නිදිග ආසියාවේ තනි රටවල් සඳහා 2001-16 කාලය තුළ රබර් ආශ්‍රිත වන විනාශයේ ප්‍රදේශය. චීනයේ සංඛ්‍යාවලට ඇතුළත් වන්නේ එහි ප්‍රධාන නිෂ්පාදන ප්‍රදේශ (Xishuangbanna සහ Hainan) පමණි. මූලාශ්‍රය: වැන්ග් සහ අල්. ( 2023 )
කාම්බෝජයේ වන හානිය පිළිබඳ මෙම අධ්‍යයනයේ සංඛ්‍යා, අධ්‍යයනයට අනුව, යුරෝපා සංගහට, G7 සහ එක්සත් රාජධානියේ ප්‍රතිපත්ති දැනුම් දීම සඳහා පෙර ඇස්තමේන්තුවලට වඩා “සිය ගුණයකින්” වැඩි ය.
එඩින්බරෝ රාජකීය උද්භිද උද්‍යානයේ ජාන විද්‍යාව සහ සංරක්ෂණ ප්‍රධානී සහ පර්යේෂණයේ කතුවරයෙකු වන ආචාර්ය Antje Ahrends අනතුරු අඟවන්නේ අධ්‍යයනයේ ඇස්තමේන්තු (බොහෝ ඒවාට වඩා සැලකිය යුතු ලෙස ඉහළ ය) තවමත් අවතක්සේරු කර ඇති බවයි.
අධ්‍යයනයට සම්බන්ධ නොවූ කෙන්ට් විශ්ව විද්‍යාලයට සම්බන්ධ පරිසර විද්‍යාඥයෙකු වන මහාචාර්ය එරික් මීජාඩ් පවසන්නේ මෙම අධ්‍යයනය “දැවැන්ත දැනුම් පරතරයක්” පිරවීමට උපකාරී වන බවයි.
ඔහු මෙසේ කියයි. “මෙම පත්‍රිකාවේ කතුවරුන් රබර් වගාව සිතියම්ගත කර තිබීම සතුටක්. මන්ද මෙම බෝග වර්ධනය වන්නේ කොතැනද යන්න අප නොදන්නේ නම්, ඒවායින් පරිසරයට ඇති කරන බලපෑම පිළිබඳව අපට නිශ්චිත අදහසක් නැහැ. අපි යම් යම් පාරිසරික හෝ සමාජීය ලක්‍ෂණ ඇති විශේෂිත බෝගයක් ගැන සිතීමට පුහුණු කර තිබෙනවා. පාම් ඔයිල් නිවර්තන වනාන්තර විනාශයට හේතු වන නිසා නරක යි. නමුත් ඒ නිවර්තන වනාන්තර විනාශය කතාවේ කොටසක් පමණයි. පාම් ඔයිල් සම්ප්‍රදායිකව පැමිණෙන බටහිර අප්‍රිකාවේ, එය දේශීයව නිෂ්පාදනය කර පරිභෝජනය කරන අතර එය දේශීය ආහාර හා සංස්කෘතියේ කොටසක්. එය ගෝලීය වෙළඳපළ සඳහා නිෂ්පාදනය කරන ඉන්දුනීසියාවේ සහ මැලේසියාවේ පාම් ඔයිල් වලට වඩා බෙහෙවින් වෙනස් සන්දර්භයක්. ඇත්ත වශයෙන්ම එය රබර් වැනි බෝගය ගැන නොවෙයි. නමුත් විවිධ භාණ්ඩ නිෂ්පාදනය කරන, වෙළඳාම් කරන සහ පරිභෝජනය කරන පද්ධතිය සහ ඒවාට සම්බන්ධ වටිනාකම් දාමයේ දිග ගැන අපි මීට වඩා සැලකිලිමත් විය යුතුයි.”
-
මිල සහ වැවිලි
ජාතික ප්‍රතිපත්ති සහ සහනාධාරවල සිට අනෙකුත් භෝග සඳහා මිල ගණන් දක්වා රබර් වතු ව්‍යාප්තියේ කාලසීමාව කෙරෙහි සංකීර්ණ හා අන්තර් සම්බන්ධිත සාධක ගණනාවක් බලපායි. කාම්බෝජය සහ වියට්නාමය වැනි සමහර රටවල ව්‍යාප්තිය ගෝලීය රබර් මිල සමඟ සැලකිය යුතු ලෙස සම්බන්ධ වේ.
පහත ප්‍රස්ථාරයෙන් දැක්වෙන්නේ 1993 සහ 2016 අතර අග්නිදිග ආසියානු රටවල රබර් ආශ්‍රිත වන විනාශයේ මුළු භූමි ප්‍රමාණයයි (කළු ඉරෙන් දැක්වෙන ගෝලීය රබර් මිල සමඟින්) තනි රටවල සිදු වූ සමස්ත වනාන්තර විනාශයේ කොටස වර්ණ මගින් පෙන්වයි: ලාඕසය (රෝස), කාම්බෝජය (ලා කොළ), මියන්මාරය (රතු), චීනය (තැඹිලි), මැලේසියාව (රන්), වියට්නාමය (කහ), ඉන්දුනීසියාව (ලා නිල්) සහ තායිලන්තය (නිල්).
1993 සහ 2016 අතර ගිනිකොනදිග ආසියාවේ රබර් ආශ්‍රිත වන විනාශයේ මුළු ප්‍රදේශය, එහිදී වර්ණ මඟින් එක් එක් රටවල සිදු වූ සමස්ත වන විනාශයේ ප්‍රමාණය පෙන්නුම් කරන අතර කළු රේඛාව ගෝලීය රබර් මිල පෙන්වයි.
පර්යේෂකයන් පෙන්වා දෙන්නේ 2011 රබර් මිල කඩාවැටීමත් සමඟ 2000 දශකයේ මුල් භාගයේ රබර් උත්පාතයේදී වනාන්තර විනාශ වූ ඉඩම් වෙනත් ලාභදායී ඉඩම් පරිහරණයකට පරිවර්තනය වන්නට ඇති බවයි. ඔවුන් අනතුරු අඟවන්නේ දැනට මිල අඩු වුවද, කඩා වැටීමෙන් පසු රබර් සඳහා වන විනාශය වාෂ්පශීලී වී ඇති බවයි. මීට අමතරව, අධ්‍යයනයට අනුව සමහර රටවල ෆාම් ඔයිල් රබර් සාම්ප්‍රදායිකව වගා කළ ප්‍රදේශවලට ව්‍යාප්ත වී ඇති අතර නව රබර් වගාවන් වෙනත් තැන්වල ස්ථාපිත කිරීම තවදුරටත් වන විනාශයට තුඩු දෙයි.
-
සොයා ගැනීමේ හැකියාව, දඬුවම් සහ අවස්ථා
සකස් නොකළ රබර් දිගු කල් තබා ගත හැකි අතර, විශේෂයෙන් මිල අඩු වන විට දිගු කාලයක් ප්‍රවාහනය කර ගබඩා කළ හැකිය.
යුරෝපා සංගමයේ නව වන විනාශ කිරීමේ රෙගුලාසි වැනි සොයා ගැනීමේ අවශ්‍යතා ඇතුළත් ප්‍රතිපත්ති සඳහා මෙය විශේෂයෙන් උපක්‍රමශීලී බව ඔප්පු වේ. මෙම නීතිරීති යටතේ, සමාගම් තම නිෂ්පාදන වගා කළ හෝ වගා කළ ගොවිබිම් ස්ථානගත කිරීම සඳහා නිශ්චිත භූගෝලීය තොරතුරු සැපයිය යුතුය.
යුරෝපා සංගමයේ නීති සම්පාදනය මගින් ඉලක්ක කර ඇති භාණ්ඩවල අවසාන ලැයිස්තුවට රබර් ඇතුළත් කර ඇතත්, නීතිය සඳහා වූ යුරෝපීය කොමිසමේ ම බලපෑම් තක්සේරු කර ඇත.
ආචාර්ය Antje Ahrends මෙසේ පවසයි, “රබර් දිරාපත් නොවන නිසාත් දිගු දුරක් ගමන් කළ හැකි නිසාත් රබර් සඳහා දේවල් සෙවීමේ සාමාන්‍ය ඉහළ සිට පහළට යාම අපහසුයි. රබර් සැකසුම් පහසුකමට ආවේ කොහොමද කියලා ඔබ දන්නේ නැහැ. කුඩා වතු හිමියන්ගේ සමුපකාර සමඟ වැඩ කරන වන භාරකාර කවුන්සිලය විසින් පුරෝගාමී වූ පරිදි, එම අභියෝගය ඇත්ත වශයෙන්ම පහළ සිට ඉහළට වඩා හොඳින් ආමන්ත්‍රණය කළ හැකි යැයි මම සිතනවා. මෙම සමුපකාරවලට ඒකාබද්ධව මිලක් සාකච්ඡා කළ හැකි අතර දැනටමත් ඉතා අඩු රබර් මිලකට තරග කරන මිලියන ගණනක් කුඩා වතු හිමියන්ට එරෙහිව රබර් මෙම කලාපයෙන් පැමිණෙන බව සාමූහිකව පැවසිය හැකියි’
දැනට පවතින රබර් වගාවන් අලුත් කිරීම සහ නව වගාවන් සඳහා ස්වභාවික වනාන්තර නව වන විනාශය අතර වෙනස හඳුනා ගැනීම “අතිශයින්ම” තීරණාත්මක බව ඇය වැඩිදුරටත් පවසයි.
ඡායාරූපය – කාම්බෝජයේ රතනකිරි පළාතේ වතුයායක නිශ්චිත පිහියකින් රබර් ගසක් කපන ගොවියෙක්.
අධ්‍යයනයේ අභිප්‍රාය වන්නේ “යකා පෙන්වීම නොව, කුඩා වතු හිමියන්ගේ නිෂ්පාදනය දිරිමත් කිරීම” වන අතර රබර් අඛණ්ඩව වන විනාශයට තුඩු නොදෙන බව සහතික කිරීම බව අහරෙන්ඩ්ස් පවසයි. ඇය තවදුරටත් මෙසේ පවසයි.
“රබර් නිසි ලෙස කළමනාකරණය කළ හැකි නම් කුඩා වතු හිමියන්ට ඇත්තෙන්ම හොඳ ආදායම් මාර්ගයක්. එයට හෙක්ටයාරයකට කාබන් ටොන් 50 සිට 250 දක්වා ගබඩා කළ හැකියි. ඔබට අන්නාසි වගාවක් සහ රබර් වගාවක් අතර තේරීමක් තිබේ නම්, රබර් පාරිසරික වශයෙන් ද වඩා හොඳ තේරීම බව පැහැදිලියි. අඩු පළිබෝධනාශක භාවිතය, කාබන් ගබඩා කිරීමේ ඉහළ හැකියාව, වඩා හොඳ කල්පැවැත්මක් තිබීම පමණක් නොවෙයි ඔබට එහි අතුරු බෝග වගාවක් ද කළ හැකියි. අන්නාසි සමඟ ඔබට කිසිදා කළ නොහැකි කෘෂි වනාන්තර සෑදිය හැකියි. ස්වාභාවික රබර් ද කෘත්‍රිම රබර් වලට වඩා ඉතා හොඳ යි”
වන විනාශය අවම කිරීම සඳහා ගොවීන් දැනුවත් කිරීම සහ පළිබෝධනාශක අඩුවෙන් භාවිතා කිරීම සඳහා සමුපකාර පිහිටුවීමේ වැදගත්කම ඇය අවධාරණය කරයි. එබැවින් වතු එතරම් ඉක්මනින් ප්‍රතිස්ථාපනය කිරීමට අවශ්‍ය නොවන බවත් රබර් ගස් සාමාන්‍යයෙන් වසර 20 සිට 30 දක්වා ආර්ථික ආයු කාලයක් ඇති බවත් ඇය පෙන්වා දෙයි.
කෘෂිකාර්මික නිෂ්පාදනය සඳහා ඉඩම් වෙන් කිරීමට රජයන් තීරණය කරන්නේ කෙසේද සහ ඉහළම පාරිසරික අවස්ථා ලබා දීමට සහ ස්වාභාවික ප්‍රදේශ රඳවා තබා ගැනීම සඳහා ඉඩම් භාවිතය ප්‍රශස්ත ලෙස සැලසුම් කරන්නේ කෙසේද යන්න සොයා බැලීම වැදගත් බව Meijaard පවසයි.
ඔහු මෙසේ කියයි. “මෙම පත්‍රිකාව වටා ඇති ගෝලීය සාකච්ඡාව ‘මගේ දෙවියනේ, ඉන්දුනීසියානු වැසි වනාන්තර අතුගා දමන තවත් විනාශකාරී බෝගයක් අපට තිබේ’ යන්න නොවනු ඇතැයි මම බලාපොරොත්තු වෙනවා. එය විශේෂයෙන් ප්‍රයෝජනවත් නැහැ. අප සියලු දෙනාම සම්බන්ධ විය යුතු යැයි මා බලාපොරොත්තු වන සාකච්ඡාව නම්, පෝෂණීය, සමාජීය සහ පාරිසරික දෘෂ්ටිකෝණයකින් ලෝකයට අවශ්‍ය සහ වඩාත් ප්‍රශස්ත ලෙස අවශ්‍ය භාණ්ඩ ඔබ නිෂ්පාදනය කරන්නේ කෙසේද? යන්නයි”
