අග්නිදිග ආසියාවේ සුළං සහ සූර්ය ධාරිතාව වසරක් තුළ 20%කින් ඉහළ ගොස් ඇති බව නවතම වාර්තාවක් කියයි.
අග්නිදිග ආසියානු කලාපයේ සූර්ය සහ සුළං බල ශක්ති ධාරිතාව 2023 දී 20%කින් වර්ධනය වී ඇති අතර එහි මුළු එකතුව ගිගාවොට් 28 (GW) දක්වා ඉහළ ගොස් ඇත.
Global Energy Monitor (GEM) හි නව වාර්තාවකට අනුව බෲනායි, කාම්බෝජය, ඉන්දුනීසියාව, ලාඕසය, මැලේසියාව, මියන්මාරය, පිලිපීනය, සිංගප්පූරුව, තායිලන්තය සහ වියට්නාමය යන ආසියාන් රටවල විදුලි ජනන ධාරිතාවයෙන් 9%ක් සූර්ය සහ සුළං බලයෙන් සමන්විත වේ.
අග්නිදිග ආසියානු කලාපය සතු විශාල ජලවිදුලි පදනමක් සමඟ ඒකාබද්ධව, සුළං සහ සූර්ය බලශක්ති වර්ධනය 2025 වන විට එහි පුනර්ජනනීය බලශක්ති ධාරිතා ඉලක්කය වන 35% ට ආසන්න විය හැකි බව GEM වාර්තාව වැඩි දුරටත් පවසයි.
ඉදිරි වසර දෙක තුළ අතිරේක 17GW උපයෝගිතා පරිමාණ සූර්ය හා සුළං ව්‍යාපෘති ගොඩනැගීම (ඒවා සෘජුවම විදුලිබල පද්ධතියට පෝෂණය කරන ඒවාය) ඉලක්කය කරා ළඟා වීමට ප්‍රමාණවත් වනු ඇත.
වාර්තාව වැඩි දුරටත් පවසන්නේ කලාපය තවදුරටත් 23GW ව්‍යාපෘති එකතු කිරීමෙන් ඉදිරි වසර දෙක තුළ සුළං සහ සූර්ය ධාරිතාව දෙගුණ කිරීමට ආසන්නව එහි ඉලක්කය පසුකර ගමන් කිරීමට නියමිත බවයි.
කෙසේ වෙතත්, ASEAN රටවල් සාමූහිකව ලෝකයේ වේගයෙන්ම වර්ධනය වන ආර්ථිකයන්ගෙන් එකක් වන අතර 2015 සහ 2021 අතර විදුලි ඉල්ලුමේ 22%ක වර්ධනයක් දැක ඇත. මෙය කලාපයේ ගෑස් සහ ගල් අඟුරු බලය සඳහා තල්ලුවක් වී ඇති නමුත් ඉදිරියේදී එම ඉල්ලුම මන්දගාමී වනු ඇතැයි අපේක්ෂා කෙරේ.
පුනර්ජනනීය බලශක්තිය පොසිල ඉන්ධන ඉල්ලුමේ වර්ධනය අඩු කිරීමට හැකියාවක් ඇති අතර, සුළං සහ සූර්ය ව්‍යාප්තිය නියාමන බාධකවලට සහ ආධාරක ප්‍රතිපත්තියක් නොමැතිකමට මුහුණ දෙන බව GEM වාර්තාව වැඩි දුරටත් පෙන්වා දෙයි.
GEM වාර්තාවට අනුව, ASEAN රටවල් විසින් 2023 දී සූර්ය ධාරිතාව 3GW එකතු කරන ලද අතර, 2022 මට්ටමට වඩා 17% කින් ස්ථාපිත ධාරිතාව වැඩි කරන ලදී. සූර්ය බලශක්තිය විශාල සමස්ත ධාරිතාව වැඩි වීමක් දැකිය හැකි වුවද, මෙහෙයුම් සුළං ධාරිතාව 2023 ජනවාරි සිට 29% කින් හෝ 2GW කින් වර්ධනය වූ විශාල සංසන්දනාත්මක වැඩිවීමක් දක්නට ලැබුණි.
කලාපයේ පවතින උපයෝගිතා පරිමාණ සුළං ධාරිතාවයේ මෙහෙයුම් 9GW වලින් 2GW සඳහා අක්වෙරළ සුළඟ දැන් දායක වේ. අක්වෙරළ සුළඟේ තාක්ෂණික අභියෝග සහ ඒ ආශ්‍රිත ඉහළ පිරිවැය සැලකිල්ලට ගෙන, මෙය විශේෂයෙන් සැලකිය යුතු බව GEM ප්‍රකාශ කරයි.
සියලුම ආසියාන් ජාතීන්ට වඩා උපයෝගිතා පරිමාණයේ සූර්ය සහ සුළං ධාරිතාවක් වියට්නාමයට ඇති අතර එය සියලුම රටවල එකතුවට ද වඩා ඉහළ අගයක් වීම විශේෂත්වයකි. ඒ අනුව ප්‍රකාශ කළ හැකි වන්නේ අග්නිදිග ආසියානු කලාපයේ පුනර්ජනනීය බලශක්ති වර්ධනයේ ප්‍රධාන රාජ්‍ය බවට වියට්නාමය පත්ව ඇති බවයි.
පසුගිය වසර පුරා උපයෝගිතා පරිමාණයේ සූර්ය සහ සුළං ධාරිතාව ඉහළ ගොස් ඇත්තේ ආසියාන් කලාපයේ බොහෝ රටවල් හරහා ඇති ආධාරක ප්‍රතිපත්ති පරිසරයක ප්‍රතිඵලයක් ලෙස බව GEM පවසයි.
2017 දී වියට්නාමය උපයෝගිතා පරිමාණ-සූර්ය බලශක්ති ව්‍යාපෘති ක්‍රියාත්මක කිරීමට සැලසුම් කර ඇති ආයෝජන ප්‍රතිපත්ති මාලාවක් යොදවා ඇත. 2017 සිට 2020 දක්වා කාලය තුළ රටේ රජය සතු උපයෝගිතා ආයතනය විසින් Feed-in-tariff (FiT) වැඩසටහන් දෙකක් යොදවා ඇත.
කෙසේ වෙතත්, මෙම වැඩසටහන් කල් ඉකුත් වූ විට, වියට්නාමය ආදේශකයක් පරිපාලනය කිරීමට අපොහොසත් වූ බව GEM පවසයි. එනිසා, 2019 සහ 2021 අතර වියට්නාමය 12GW උපයෝගිතා පරිමාණ සූර්ය ධාරිතාවක් එකතු කළද, බලශක්ති ප්‍රතිපත්තියේ හිඩැස් ප්‍රගතිය සීමා කිරීමට පටන් ගෙන තිබේ. 2021 දී 4GW ට ආසන්න ප්‍රමාණයට සාපේක්ෂව 2022 දී වියට්නාමයේ උපයෝගිතා පරිමාණයේ සූර්ය සහ සුළං 1GW පමණක් ආරම්භ කරන ලදී.
තායිලන්තය සහ පිලිපීනය දැනට කලාපයේ දෙවන හා තෙවන ඉහළම උපයෝගිතා පරිමාණ සූර්ය සහ සුළං ධාරිතාව ඇති අතර, එක් එක් මෙහෙයුම් ධාරිතාව 3GW ඇත. තායිලන්තය ඉන්දුනීසියාවට පසුව ASEAN හි දෙවන විශාලතම ආර්ථිකය වන අතර ආයෝජන සඳහා බාධක කිහිපයක් සමඟ “අඩු අවදානම් සහිත රටක්” ලෙස සැලකීමෙන් ප්‍රතිලාභ ලබා ඇති බව GEM සඳහන් කරයි.
පිලිපීනය, මේ අතර, “ක්‍රමවත් ව්‍යාපෘති ලංසු තැබීමේ පද්ධතියකට” සත්කාරකත්වය දරයි, එය “ව්‍යාපෘති සංවර්ධනයේ බර රහිත නල මාර්ගයක්” සඳහා ඉඩ සලසන බව GEM පවසයි. දැනට එහි මෙහෙයුම් උපයෝගිතා පරිමාණයේ සූර්ය සහ සුළං ධාරිතාවෙන් හතරෙන් තුනක් පමණ ලැබෙන්නේ සූර්ය බලයෙනි.
- අනාගත වර්ධනය
GEM හි පර්යේෂණයට අනුව දැනට ASEAN රටවල ප්‍රකාශිත, පූර්ව ඉදිකිරීම් සහ ඉදිකිරීම් අදියර උපයෝගිතා පරිමාණ සුළං සහ සූර්ය ධාරිතාව 222GW පවතී. මෙම ව්‍යාපෘති වල 185GW කට වඩා වැඩි ප්‍රමාණයක් පිලිපීනයේ සහ වියට්නාමයේ ඇත. එයින් අදහස් කරන්නේ ඔවුන් කලාපයේ අනාගත ධාරිතාවයෙන් 80%කට වඩා වැඩි ප්‍රමාණයක් නියෝජනය කරන බවයි.
වියට්නාමයේ සහ පිලිපීනයේ සුළං බලයෙන් 60% කට වැඩි ප්‍රමාණයක් පැමිණෙන්නේ සැලසුම්ගත අක්වෙරළ සුළං සංවර්ධනයෙන් බව GEM පවසයි, එය පිළිවෙලින් 72GW සහ 52GWකි.
ASEAN රටවල අනාගත ධාරිතාවයෙන් 45%ක් සඳහා පිලිපීනය වගකිව යුතුය. එහි හරිත බලශක්ති වෙන්දේසි වැඩසටහන (GEAP) 11GW ට වැඩි පුනර්ජනනීය බලශක්තිය සංවර්ධනයට පහසුකම් සැලසීම අරමුණු කරයි.
2023 මාර්තු මාසයේදී, එය 2024-2026 ආරම්භක දිනයන් සමඟ 3GW සූර්ය, වෙරළබඩ සුළං සහ ජෛව බලශක්තිය සංවර්ධනය කිරීම සඳහා ලංසු 300 කට වඩා සුරක්ෂිත වෙන්දේසියක් පැවැත්වීය. මෙම ධාරිතාවය ඉලක්කගත මට්ටමට වඩා අඩු වූ නමුත්, 2022 වෙන්දේසියේදී සුරක්ෂිත කළ මුදලින් 75%ක වැඩිවීමක් නියෝජනය කළ බව GEM සටහන් කරයි.
පිලිපීනයේ අනාගත උපයෝගිතා පරිමාණයේ පුනර්ජනනීය ධාරිතාවයෙන් 52%ක් අක්වෙරළ සුළඟ සමන්විත වන අතර, වෙරළ තීරයට වඩා පස් ගුණයකින් වැඩි මුහුදු සුළං වේ. 2023 අප්‍රේල් මාසයේදී පිලිපීනය විසින් විධායක නියෝගයක් නිකුත් කරන ලද අතර, පෞද්ගලික ආයෝජකයින් සහ රජය අතර සහයෝගිතාව අක්වෙරළ සුළං මත ගෙනහැර දක්වයි. එතැන් සිට, අක්වෙරළ සුළං කොන්ත්‍රාත්තු 61GW ධාරිතාවක් නියෝජනය කරමින් 80ට ආසන්නව දෙගුණයකටත් වඩා වැඩි වී ඇත.
වියට්නාමයේ 72GW අක්වෙරළ සුළං ඇතුළුව අනාගත ධාරිතාව 86GW ට වඩා ඇත. කෙසේ වෙතත්, රටේ “ව්‍යාපෘති ක්‍රියාත්මක කිරීම සඳහා තීරණාත්මක මාර්ග සිතියමක් ලෙස ක්‍රියා කළ හැකි සංක්ෂිප්ත සහ විශ්වාසනීය පුනර්ජනනීය බලශක්ති ප්‍රතිපත්ති නොමැතිකම” හේතුවෙන් දැනට ගොඩනැගෙමින් පවතින්නේ 2%ක් පමණක් බව GEM ප්‍රකාශ කරයි.
වියට්නාමයේ තවත් 40GW උපයෝගිතා පරිමාණ සූර්ය සහ සුළං ව්‍යාපෘති GEM විසින් “අත්අඩංගුව” ලෙස සලකනු ලැබේ, මන්ද ඒවා පසුගිය වසර දෙක තුළ කිසිදු ප්‍රගතියක් හෝ නිවේදනක් දැක නැති බැවිනි.
වියට්නාමය සංවර්ධිත රටවල් සමූහයක් සමඟ සාධාරණ බලශක්ති සංක්‍රාන්ති හවුල්කාරිත්වයක් (JETP) මත වැඩ කරයි. එය බලශක්ති සංවර්ධන සැලැස්ම 8 (PDP8) ලෙසද හැඳින්වෙන 2021-2030 සඳහා එහි නවතම ජාතික විදුලි සංවර්ධන සැලැස්ම ද නිකුත් කළේය.
මෙම ප්‍රතිපත්ති සහ අරමුදල් යෝජනා ක්‍රමවල පෙළගැස්ම තවමත් සංවර්ධනය වෙමින් පවතින අතර, එබැවින් ඒවායේ බලපෑම තවමත් තීරණය කළ නොහැකි බව GEM සටහන් කරයි.
ලාඕසය උපයෝගිතා පරිමාණයේ සූර්ය සහ සුළං ධාරිතාවය වර්ධනය කිරීමේදී “එහි ආර්ථික බරට ඉහලින් සිදුරු කිරීම” අරමුණු කර ගෙන සිටින බව GEM පවසයි. රටේ ආර්ථිකය ප්‍රමාණයෙන් 2%ක් පමණක් වුවද, 3GW ට වැඩි, එහි අනාගත ධාරිතාව තායිලන්තය සමග තරඟ කරයි.
තිස් ගුණයකට වඩා කුඩා ආර්ථිකයක්ව තිබියදීත්, ලාඕසයේ අනාගත උපයෝගිතා පරිමාණයේ සූර්ය සහ සුළං ධාරිතාව මැලේසියාවේ ධාරිතාව 150%කට වඩා වැඩි ය. GEM ට අනුව, ASEAN හවුල්කරුවන් සමඟ මූල්‍ය සහයෝගීතාවයෙන් මෙම අභිලාෂය මෙහෙයවනු ලැබේ.
ලාඕසය කලාපයේ විශාලතම වෙරළබඩ සුළං බලාගාරය පිහිටුවීමට සූදානම් වේ. මෝසම් සුළං බලාගාරය දැනට ඉදිවෙමින් පවතින අතර සම්පූර්ණ වූ විට මෙගාවොට් 600 (MW) ධාරිතාවක් අපේක්ෂා කෙරේ.
ASEAN රටවල් සුළං සහ සූර්ය ව්‍යාපෘතිවල මෙම විශාල වර්ධනය තිබියදීත්, දැනට ඉදිවෙමින් පවතින්නේ 6.3GW (3%) පමණක් බව GEM සටහන් කරයි.
- පුනර්ජනනීය අභිලාෂයන් කරා ළඟා වීම
2025 වන විට පුනර්ජනනීය බලශක්ති උත්පාදන ධාරිතාවයෙන් 35%ක් සෑදීමේ ඉලක්කය “පහසුවෙන් ළඟා විය හැකි අතර අවසානයේ ආසියාන් සඳහා අභිලාෂකාමී” බව GEM පෙන්වා දෙයි.
ASEAN රටවල විදුලි ධාරිතාවෙන් 32%ක් දැනටමත් පුනර්ජනනීය බලශක්තියෙන් සමන්විත වන අතර GEM පවසන්නේ 35% ඉලක්කය පහසුවෙන් සපුරා ගත හැකි බව ද එය පෙන්වා දෙයි. එපමණක් නොව, විදුලි පරිභෝජනයේ වාර්ෂික වර්ධනය 2014 සිට වාර්ෂිකව 22% සිට 2030 දක්වා වසරකට 3% දක්වා අඩු වනු ඇතැයි අපේක්ෂා කරන අතර, GEM පවසන්නේ ඉහළ යන ඉල්ලුම කලාපයේ ෆොසිල ඉන්ධන බලශක්ති යටිතල ව්‍යුහය ව්‍යාප්ත කිරීම දිගටම කරගෙන යනු ඇති බවයි.
35% ඉලක්කයට පහර දීම සඳහා ආසියාන් රටවලට අවශ්‍ය වන්නේ 2025 වන විට නව පුනර්ජනනීය ධාරිතාව 17GW ක්‍රියාත්මක කිරීමට පමණක් බව GEM පවසයි, එයින් 6.3GW දැනටමත් ඉදිවෙමින් පවතී. එහෙත් 220GW ඉක්මවන අනාගත උපයෝගිතා පරිමාණ සූර්ය සහ සුළං සංවර්ධනය වෙමින් පවතින අතර, 2025 වන විට 23GW ක්‍රියාත්මක වීමට නියමිතය.
මෙයින් අදහස් කරන්නේ (GEM ආයතනයට අනුව) ෆොසිල ඉන්ධන ප්‍රසාරණයේ අවශ්‍යතාවය තව දුරටත් අඩු කිරීමට ඉඩ ඇති බවයි. GEM ට අනුව ආසියාන් කලාපය එහි ඉලක්කය ජය ගැනීමටත්, එහි ස්ථාපිත සුළං සහ සූර්ය ධාරිතාව දෙගුණ කිරීමටත් ආසන්නව සිටී.
දැනට, ෆොසිල ඉන්ධන කලාපය තුළ මුල් බැස ඇති අතර, උපයෝගිතා පරිමාණ සුළං සහ සූර්ය බලශක්තිය සඳහා නව ආයෝජන සීමා කරන බව GEM ප්‍රකාශ කරයි. ගෑස් සහ ගල් අඟුරු සෑම එකක්ම ආසියාන් රටවල සම්පූර්ණ ස්ථාපිත ධාරිතාවයෙන් 30%ක් පමණ වන අතර ගල් අඟුරු බල ධාරිතාව 2017 සිට 7%ක වාර්ෂික වර්ධන වේගයක් දැක ඇත.
විදුලි ඉල්ලුම වර්ධනය දැනට පුනර්ජනනීය බලශක්ති ධාරිතාවය ඉක්මවා යාමත් සමඟ, ඉදිරි වසරවලදී ගෑස් සහ ගල් අඟුරු අඛණ්ඩව වර්ධනය වනු ඇතැයි අපේක්ෂා කරන බව GEM පවසයි.
ජාතික බලශක්ති ප්‍රතිපත්ති බලශක්ති සංක්‍රාන්තියේ “කේන්ද්‍රය” ලෙස ගෑස් භාවිතය ප්‍රකාශ කර ඇති අතර ආසියාන් රටවල් 2025 වන විට ශුද්ධ ගෑස් ආනයනකරුවන් වීමට ඉඩ ඇත. ප්‍රමාණවත් නොවන ජාල යටිතල පහසුකම් ආයෝජනය උපයෝගිතා පරිමාණ සූර්ය සහ සුළං ඒකාබද්ධ කිරීම සඳහා “අඛණ්ඩ බාධකයක්” බව GEM සටහන් කරයි. එබැවින්, පුනර්ජනනීය බලශක්තිය ඉහළ නැංවීමට පැහැදිලි උත්සාහයක් දරමින් සිටින අතර, පොසිල ඉන්ධන ගොඩනැගීම සහ අඩු සූර්ය හා සුළං ඉදිකිරීම් අනුපාත හේතුවෙන් මෙය තවදුරටත් සංකීර්ණ වන බව GEM නිගමනය කරයි.
“අනාගත උපයෝගිතා පරිමාණ සූර්ය හා සුළං ව්‍යාපෘතිවල 220GW තරම් විශාල ප්‍රමාණයක් ගෙන ඒම දෙගුණ කිරීම මගින්, ASEAN රටවල් කලාපීය පුනර්ජනනීය බලශක්ති ඉලක්ක සපුරාලීමට පමණක් නොව, පොසිල ඉන්ධන වලින් සංක්‍රමණය වීමට මග පාදනු ඇත.” වාර්තාව වැඩි දුරටත් පෙන්වා දෙයි.
