දේශගුණික ප්‍රතිපත්තිය දුර්වල වන විට ආන්තික කාලගුණය තීව්‍ර වන අතර තවත් සරණාගතයින් ඔවුන්ගේ නිවෙස්වලින් පලවා හරිනු ලැබේ. වෛරයේ චක්‍රය දිගටම පවතී

චක්‍රය හැරෙනවා. දේශගුණික විපත් නිසා මිලියන ගණනක් තම නිවෙස්වලින් පලවා හරින විට, අන්ත දක්ෂිණාංශය තම ව්‍යාප්තිය සඳහා ඔවුන්ගේ දුක්ඛිතභාවය ගසාකයි. අන්ත දක්ෂිනාංශය බලය ලබා ගන්නා විට දේශගුණික වැඩසටහන් වසා දමනු ලැබේ. උණුසුම වේගවත් වන අතර තවත් මිනිසුන් තම නිවෙස්වලින් පලවා හරිනු ලැබේ. අපි මෙම චක්‍රය ඉක්මනින් බිඳ නොදැමුවහොත් එය අපේ කාලයේ ප්‍රමුඛ කතාව බවට පත්වනු ඇත.

Nature සඟරාවේ මෑතකදී පළ වූ කාලීන පත්‍රිකාවක් “මානව දේශගුණික නිකේතනය Human climate niche” හඳුනා ගනී. අපගේ සමෘද්ධිමත් වීමට අනුබල දෙන දේශගුණයක් සමඟ අපි ලෝකයේ විවිධ ප්‍රදේශවල ගොනු වී සිටිමු. නමුත් මෙම බොහෝ ස්ථානවල නිකේතනය මේ වන විට හැකිලෙමින් පවතී. දැනටමත් මිලියන 600ක පමණ ජනතාවක් ගෝලීය උණුසුම හේතුවෙන් ජනාකීර්ණ තත්වයන් තුළ අතරමං වී ඇත. වත්මන් ගෝලීය ප්‍රතිපත්ති හේතුවෙන් 2100 වන විට සෙල්සියස් අංශක 2.7 ක පමණ උණුසුමක් ඇති වීමට ඉඩ ඇත. මෙම ගමන් පථය මත 2030 වන විට බිලියන 2ක පමණ ජනතාවක් සහ 2090 වන විට බිලියන 3.7ක ජනතාවක් එම ස්ථානයෙන් පිටත ඉතිරි වනු ඇත. රජ්‍යයන් පැරිස් සම්මුතියෙහි එකඟ වූ පරිදි ගෝලීය උෂ්ණත්වය ඉහළ යාමේ සෙල්සියස් අංශක 1.5 හි ඉලක්කයට උණුසුම සීමා කළහොත් අධික උෂ්ණත්වයට නිරාවරණය වන සංඛ්‍යාව පස් ගුණයකින් අඩු වනු ඇත. නමුත් ඔවුන් ඔවුන්ගේ දේශගුණික ප්‍රතිපත්ති අත්හැරියහොත් ගෝලීය උෂ්ණත්වය සෙල්සියස් අංශක 4.4කින්  පමණ ඉහළ යාමට ඉඩ ඇත. මෙම අගය මෙම සියවස අවසන් වන විට සෙල්සියස් අංශක 5 පමණ විය හැකිය.

මෙම තත්ත්වයන් අතර අධික ලෙස බාධා කිරීම්, රෝගාබාධ සහ උෂ්ණ කම්පනය, ජල ආතතිය, බෝග අසාර්ථක වීම සහ බෝවන රෝග පැතිරීම වැනි රෝග ඇතුළත් වේ. තවත් මිලියන සිය ගණනක් අවතැන් විය හැකි මුහුදු මට්ටම ඉහළ යාමේ බලපෑම සංඛ්‍යා ලේඛන සැලකිල්ලට නොගනී.

දැනටමත්, පර්සියානු ගල්ෆ් කලාපයේ කාලගුණ මධ්‍යස්ථාන බොහෝ මිනිසුන්ට ජීවත් විය හැකි ස්ථානයෙන් ඔබ්බට (100% ආර්ද්‍රතාවයේ දී 35C – තාපය හා ආර්ද්‍රතාවයේ එකතුවක්) මිනුම් වාර්තා කර ඇත. අනෙකුත් ස්ථාන වන, රතු මුහුදේ වෙරළ තීරයේ, ඕමාන් බොක්ක, මෙක්සිකෝ බොක්ක, කැලිෆෝනියා බොක්ක සහ දකුණු ආසියාවේ බටහිර පැත්තේ මිනුම් සමීප වී ඇත. අප්‍රිකාවේ විශාල ප්‍රදේශවල අධික උෂ්ණ සිදුවීම් නිරීක්ෂණය කර නොමැති තරම්ය. මිනිසුන් දැනටමත් අධික ලෙස තාප ආතතියෙන් මිය යාමට ඉඩ ඇත. නමුත් ඔවුන්ගේ මරණයට හේතුව ලියාපදිංචි කර නොමැත.

ඉන්දියාව, නයිජීරියාව, ඉන්දුනීසියාව, පිලිපීනය, පකිස්ථානය, ඇෆ්ගනිස්ථානය, පැපුවා නිව්ගිනියාව, සුඩානය, නයිජර්, බුර්කිනා ෆාසෝ, මාලි සහ මධ්‍යම ඇමරිකාව අන්ත අවදානමකට මුහුණ දී සිටිති. මහා ගංවතුර සහ තීව්‍ර වූ සුළි කුණාටු වැනි කාලගුණික සිදුවීම් මොසැම්බික්, සිම්බාබ්වේ, හයිටි සහ මියන්මාරය වැනි රටවලට පහර දෙනු ඇත. බොහෝ මිනිසුන්ට ඉවත් වීමට හෝ මිය යාමට සිදුවනු ඇත.

පොහොසත් ලෝකයට තවමත් තේරීම් තිබේ. ධනවත් ජාතීන් සහ පුරවැසියන් මූලික වශයෙන් වගකිව යුතු පාරිසරික බිඳවැටීම නිසා සිදුවන හානිය බොහෝ සෙයින් සීමා කළ හැකිය. නමුත් මෙම තේරීම් හිතාමතා සහ ක්‍රමානුකූලව වසා දමයි. සංස්කෘතික සංග්‍රාම ව්‍යවසායකයින්, බොහෝ විට ප්‍රකෝටිපතියන් සහ වාණිජ ව්‍යවසායන් විසින් අරමුදල් සපයනු ලබන අතර, අපගේ බලපෑම් අඩු කිරීමට වඩාත්ම අහිංසක උත්සාහයන් පවා අපගේ නිදහස කප්පාදු කිරීමේ කුමන්ත්‍රණයක් ලෙස හෙළා දකී. සෑම දෙයක්ම තරඟකාරී වේ. වෘත්තීයමය වශයෙන් කෝපයට පත් වූ බලපෑම් කරන්නන් සිය දෙනෙකුගෙන් තොරව ඔබට මෘදු වෙනසක් පවා යෝජනා කළ නොහැකිය. “ඔවුන් ඔබ වෙනුවෙන් එනවා …” SUV රථ, මස් අනුභවය සහ ගුවන් සේවා වැනි තීරණාත්මක කරුණු සාකච්ඡා කිරීම සැලසුම අනුව දිනෙන් දින දුෂ්කර වෙමින් පවතී.

මීට වසර කිහිපයකට පෙර පාහේ නැති වී ගිය දේශගුණ විද්‍යාව ප්‍රතික්ෂේප කිරීම දැන් පළිගැනීමක් සමඟ නැවත පැමිණ තිබේ. පරිසර විද්‍යාඥයින් සහ උද්ඝෝෂකයින් ඔවුන් දඩබ්බරයින්, කොමියුනිස්ට්වාදීන්, මිනීමරුවන් සහ ළමා දූෂකයන් බවට ප්‍රකාශ කරමින් බෝම්බ ගසා ඇත.

අපගේ පරිභෝජනයේ බලපෑම සැතපුම් දහස් ගණනක් ඈතට ගසාගෙන යන විට, අර්බුදයට ලක් වූ මිනිසුන් අපගේ දේශසීමා වෙත පැමිණෙන විට ඔවුන් ආරක්ෂා කිරීමට කිසිදු කාර්යභාරයක් ඉටු නොකළ (සැබෑ ගංවතුර සහ සැබෑ නියඟ ඇතුළත් විය හැකි අර්බුදයක්) එම දේශපාලන බලවේග විවිධ නිවේදනය කරයි. සරණාගතයින් විසින් අපව “ගංවතුරට” හෝ “වියළීමට” ලක් කරන බවත්, ඔවුන් පාලනය කිරීමට දේශසීමා වසා දැමිය යුතු බවත් ඔවුහු කියති.

ආණ්ඩු දකුණට හැරෙන විට, ඔවුන් දේශගුණික බිඳවැටීම් සීමා කිරීමට සැලසුම් කර ඇති ප්‍රතිපත්ති වසා දමයි. ඒ ඇයිද යන්න ගැන අභිරහසක් නැත. දැඩි දක්ෂිණාංශික සහ අන්ත දක්ෂිණාංශික දේශපාලනය යනු කතිපයාධිකාරීන් විසින් ඔවුන්ගේ ආර්ථික අවශ්‍යතා ආරක්ෂා කර ගැනීම සඳහා ඉදිකරන ලද ආරක්ෂක පවුරක් වේ. ඔවුන්ගේ අරමුදල් සපයන්නන් වෙනුවෙන්, ටෙක්සාස් හි නීති සම්පාදකයින් පුනර්ජනනීය බලශක්තිය මත යුද්ධයක් දියත් කර ඇත.

සමහර අවස්ථාවලදී චක්‍රය එක තැනක සෙල්ලම් කරයි. නිදසුනක් වශයෙන් ෆ්ලොරිඩාව ගත හැකිය. එය දේශගුණික විපත්වලට, විශේෂයෙන් ඉහළ යන මුහුදු සහ සුළි කුණාටු වලට වඩාත් ගොදුරු වන එක්සත් ජනපද ප්‍රාන්තවලින් එකකි. එහෙත් එහි ආණ්ඩුකාර රොන් ඩිසැන්ටිස් දේශගුණික ප්‍රතික්ෂේප කිරීම මත ජනාධිපති අපේක්ෂකත්වය සඳහා ඔහුගේ ලංසුව ගොඩනඟයි. මෑතකදී ඔහු දේශගුණ විද්‍යාව “කාලගුණය දේශපාලනීකරණය ” ලෙස හෙළා දුටුවේය. ඔහු නගරවලට පොසිල ඉන්ධන දිගටම භාවිතා කිරීමට බල කරමින් නීතියක් සම්මත කර ඇත. ඔහු පාරිසරික අර්බුදවලට ප්‍රතිචාර දැක්වීමේ ෆ්ලොරිඩාවේ හැකියාව හෑල්ලුවට ලක් කරමින් ආපදා සූදානම් කිරීමේ විකුණුම් බද්ද ඇතුළු බදු කපා හැර ඇත. නමුත් දැඩි දක්ෂිණාංශය ව්‍යසනය මත සමෘද්ධිමත් වන අතර, එය යන්තම් නැති විය හැකි බව ඔබට නැවත හැඟේ.

ඔබට අනාගතය කුමක්දැයි දැන ගැනීමට අවශ්‍ය නම් (මෙම චක්‍රය වේගවත් කිරීමට ඉඩ දී ඇති අනාගතයක්) වත්මන් සරණාගතයින්ට සැලකීම ගැන සිතන්න. දැනටමත් යුරෝපයේ දේශසීමාවලදී අවතැන් වූ ජනතාව නැවත මුහුදට තල්ලු කර ඇත. අන්ත දක්ෂිණාංශය විසින් ඔවුන් සිරගත කරනු ලැබේ, පහර දෙනු ලැබේ. ඔවුන් බිල්ලන් ලෙස භාවිතා කරනු ලබන අතර, එය යථාර්ථයේ දී කප්පාදුව, අසමානතාවය සහ දේශපාලනයේ ඉහළ යන මුදලේ බලය නිසා ඇති වන රෝග සඳහා ඔවුන්ට දොස් පවරමින් එහි ආයාචනය පුළුල් කරයි. යුරෝපීය ජාතීන් තම දේශසීමාවෙන් පිටත ආණ්ඩුවලට ගෙවන්නේ ඔවුන්ගේ දේශසීමා වෙත පැමිණෙන සරණාගතයින් නැවැත්වීමට ය. ලිබියාවේ, තුර්කියේ, සුඩානයේ සහ වෙනත් රටවල අවතැන් වූ ජනතාව පැහැර ගැනීමට, වහල්භාවයට, වධහිංසාවට, දූෂණයට සහ ඝාතනයට ලක් වේ. දේශ සීමා කරා එන මංමුලා සහගත මිනිසුන් පෙර නොවූ විරූ ප්‍රචණ්ඩත්වයකින් සහ දණ්ඩමුක්තියකින් පලවා හරිනු ලැබේ.

දැනටමත්, සරණාගතයින් කෙරෙහි ඇති කරන ලද වෛරය අන්ත දක්ෂිණාංශයට ඉතාලියේ, ස්වීඩනයේ සහ හංගේරියාවේ බලය ලබා ගැනීමට හෝ බෙදා ගැනීමට උපකාර කර ඇති අතර, ස්පාඤ්ඤයේ, ඔස්ට්‍රියාවේ, ප්‍රංශයේ සහ ජර්මනියේ පවා එහි අපේක්ෂාවන් බෙහෙවින් වැඩි දියුණු කර ඇත. සෑම අවස්ථාවකදීම, දේශගුණික ප්‍රතිපත්ති කප්පාදු කිරීම මගින් මෙම කණ්ඩායමේ සාර්ථකත්වය අපට අපේක්ෂා කළ හැකිය. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස වැඩි දෙනෙකුට මානව දේශගුණික නිකේතනය විවෘතව පවතින කලාපවල රැකවරණය ලබා ගැනීම හැර වෙනත් විකල්පයක් නොමැති වනු ඇත.

බොහෝ විට බොහෝ ජාතීන් ඔවුන්ගේ ප්‍රතිපත්ති නිසා ඔවුන්ව තම නිවෙස්වලින් පලවා හැර ඇත. ෆැසිස්ට්වාදය ඇවිස්සීම පහසුය. එය දේශපාලන නොදැනුවත්කමේ සහ සූරාකෑමේ පෙරනිමි ප්‍රතිඵලයකි. එය දුර්වල කිරීම වඩා දුෂ්කර වන අතර කිසිදා නිමාවක් නැත. පෘථිවි පද්ධති කඩා වැටීම වැළැක්වීම සහ අන්ත දක්ෂිණාංශයේ නැගීම වැළැක්වීම  අප හමුවේ ඇති ප්‍රධාන අභියෝග දෙකකි. එසේම මෙම බලවේග දෙකටම එරෙහිව එකවර සටන් කිරීම හැර අපට වෙනත් විකල්පයක් ද නැත.

https://www.theguardian.com/commentisfree/2023/jun/15/hard-right-climate-catastrophe-extreme-weather-refugees