1988 දී ගෝලීය උණුසුම පිළිබඳ කොන්ග්‍රසයට සාක්ෂි දුන් ජේම්ස් හැන්සන් පවසන්නේ ලෝකය ‘නව දේශගුණික මායිමකට’ ළඟා වෙමින් පවතින බවයි
අපි දශක ගණනාවක් තිස්සේ විද්‍යාඥයින් ලෙස මේ දෙස බලා සිටියා. නමුත් දැන් ලෝකය එම ක්‍රියාවලිය හරහා ගමන් කරමින් සිටිනවා. මිනිසුන් ඒ හරහා යන ආකාරය දැකීම වේදනාකාරී යි. නමුත් ත;Aත්වය භයානක නිසා අපට එය සරලව අත්හැරිය නොහැකියි. අපි කියන්න ඕනේ, අපි ආයෝජනය කළ යුතු සහ වෙනස්කම් කළ යුතු සහ නව්‍යකරණය කළ යුතු තැන ගැන. ඒ වගේම අනාගතය අත් නොහරින්න. අපට බිලියන ගණනක ජනතාවක් පවා දිය නොහැකියි
1980 ගණන්වල හරිතාගාර ආචරණය පිළිබඳව ලෝකයට අනතුරු ඇඟවූ එක්සත් ජනපද විද්‍යාඥ ජේම්ස් හැන්සන්ට / James Hansen අනුව, දේශගුණ අර්බුදය පිළිබඳ අනතුරු ඇඟවීම්වලට අනුව ක්‍රියා නොකිරීම නිසා ලෝකය පසුගිය වසරක කාලය තුළ දක්නට නොලැබුණු අධික උණුසුම් දේශගුණයක් වෙත ලෝකය මාරු වෙමින් පවතී.
1988 දී එක්සත් ජනපද සෙනෙට් සභාව හමුවේ සිදුකළ තම සාක්ෂි දැක්වීම ගෝලීය උණුසුම පිළිබඳ පළමු ඉහළ පෙළේ හෙළිදරව්ව ලෙස සඳහන් කරන හැන්සන් පසුගිය දා තවත් විද්‍යාඥයන් දෙදෙනෙකු සමඟ ප්‍රකාශයක් කරමින් අනතුරු ඇඟවූයේ, පසුගිය වසර මිලියනය තුළ ඕනෑම අවස්ථාවකට වඩා වැඩි උෂ්ණත්වයක් සහිත “නව දේශගුණික මායිමක් / New climate frontier” දෙසට ලෝකය ගමන් කරමින් සිටින බවත්, බිහිසුණු කුණාටු, තාප තරංග සහ නියඟ වැනි බලපෑම් එමගින් ඇති කරන බවත්ය.
මහා කාර්මිකකරණයෙන් පසු ලෝකය දැනටමත් සෙල්සියස් අංශක 1.2කින් පමණ උණුසුම් වී ඇති අතර, උතුරු අර්ධගෝලයේ බොහෝ ප්‍රදේශවල දැනට දක්නට ලැබෙන ආන්තික ගිම්හාන උෂ්ණත්වයන් ඇතිවීමේ සම්භාවිතාව 20%කින් වැඩි වී ඇති අතර එය වසර 50කට පෙර 1%ක අවස්ථාවක් වූ බව හැන්සන් පැවසීය.
82 හැවිරිදි හැන්සන් පැවසුවේ “අපි හරිතාගාර වායු ප්‍රමාණය අඩු නොකළහොත් තවත් බොහෝ දේ සිදුවනු ඇති බවයි. “මේ සුපිරි කුණාටු මගේ මුණුපුරන්ගේ කුණාටු වල රසයක්. අපි නව යථාර්ථයට ගමන් කරමින් සිටිනවා. එය පැමිණෙන බව අපි දැන සිටියා’’ හැන්සන් පැවසීය.
හැන්සන් නාසාහි දේශගුණ විද්‍යාඥයෙකු විය. ඔහු ඉහළ යන ගෝලීය උණුසුම පිළිබඳව නීති සම්පාදකයින්ට අනතුරු ඇඟවූ අතර එතැන් සිට දශක කිහිපය තුළ හරිතාගාර වායු විමෝචනය අඩු කිරීමට ක්‍රියාමාර්ගයන් නොගැනීමට විරෝධය පළ කරමින් දේශගුණ ක්‍රියාකාරීන් සමඟ විරෝධතාවලට සහභාගී විය.
මෑත සතිවල එක්සත් ජනපදය, යුරෝපය, චීනය සහ වෙනත් තැන්වල ඇති වූ වාර්තාගත තාප තරංග ගැන අදහස් දක්වමින් ඔහු ප්‍රකාශ කළේ, “මේ සම්බන්ධයෙන් විද්‍යාඥයින් වන අප වඩාත් පැහැදිලිව සන්නිවේදනය නොකිරීම සහ වඩා බුද්ධිමත් ප්‍රතිචාරයක් දැක්විය හැකි නායකයින් තෝරා නොගැනීම පිළිබඳව මා තුළ දැඩි කලකිරීමක් තිබෙනවා”
දේශගුණික අර්බුදයට මනුෂ්‍ය වර්ගයා දක්වන ප්‍රතිචාරය ගැන හැන්සන් පැවසුවේ “එයින් අදහස් කරන්නේ අපි මෝඩයින්ගෙත් මෝඩයන් බවයි. අපි එය විශ්වාස කිරීමට එය රස බැලිය යුතුයි”
මෙම වසර ගෝලීය වශයෙන් මෙතෙක් වාර්තා වූ උණුසුම්ම වසර වීමට ඉඩ ඇති බව පෙනේ, ගිම්හානය දැනටමත් උණුසුම්ම ජුනි මාසය දකින අතර, සමහරවිට මෙතෙක් විශ්වාසදායක ලෙස මනින ලද උණුසුම්ම සතිය වාර්තා වීමට ද ඉඩ ඇත. අනෙක් අතට උෂ්ණත්වය දිගටම ඉහළ යන බැවින් 2023 වසර සාමාන්‍ය හෝ මෘදු වසරක් ලෙස සැලකිය හැකිය.
“යමක් හොඳ වීමට පෙර බොහෝ දේවල් නරක අතට හැරේවි. මේ වසරේ යම් ස්ථානයක පවතින අධික උණුසුම සෑම වසරකම පුනරාවර්තනය වී වර්ධනය වන බව මින් අදහස් වන්නේ නැහැ. කාලගුණ විචලනය දේවල් එහා මෙහා කරනවා. නමුත් ගෝලීය සාමාන්‍ය උෂ්ණත්වය ඉහළ යනු ඇති අතර වඩාත් ආන්තික සිදුවීම් ඇතුළුව දේශගුණික දාදු කැටය වඩ වඩාත් නරකම අතට පෙරළෙන බව සහතිකයි’’ හැන්සන් කීවේය.
හැන්සන් නව පර්යේෂණ පත්‍රිකාවක මේ සම්බන්ධයෙන් තර්ක කර ඇති අතර, එය තවමත් සම-සමාලෝචනය කර නොමැත. කාලානුරූපව උෂ්ණත්වය ඉහළ නංවන වත්මන් එල් නිනෝ දේශගුණික සංසිද්ධිය වැනි ස්වාභාවික විචල්‍යයන් සැලකිල්ලට ගත් විට පවා ගෝලීය උණුසුම වේගවත් වන බව ඔහු මෙහිදී තර්ක කර ඇත. මෙයට හේතුව පෘථිවියෙන් ඉවතට පරාවර්තනය වන ශක්තියට සාපේක්ෂව සූර්යයාගේ සිට පෘථිවියට එන ශක්ති ප්‍රමාණයේ “පෙර නොවූ විරූ” අසමතුලිතතාවයක් පැවතීමය.
පොසිල ඉන්ධන දහනය හේතුවෙන් ගෝලීය උෂ්ණත්වය නිසැකවම ඉහළ යමින් පවතින අතර, මෙම අනුපාතය වේගවත් වේද යන්න පිළිබඳව විද්‍යාඥයින් අතර මත භේදයක් ඇත. පෙන්සිල්වේනියා විශ්ව විද්‍යාලයේ දේශගුණ විද්‍යාඥයෙකු වන මයිකල් මෑන් / Michael Mannපැවසුවේ, “ජිම් ප්‍රකාශ කරන දේ පිළිබඳ කිසිදු සාක්ෂියක් අපට දැකගත නොහැකියි. දේශගුණ පද්ධතියේ උණුසුම විශිෂ්ට ලෙස ස්ථාවර වී ඇති බව පැහැදිලියි’’ යනුවෙනි. නමුත් තවත් අය පැවසුවේ මෙම අදහස පිළිගත හැකි බවයි. නමුත් නිශ්චිත වීමට තවත් දත්ත අවශ්‍ය බව ඔවුන්ගේ අදහස විය.
හැන්සන් 1989 දී සෙනෙට් අනුකමිටුවක් ඉදිරියේ සාක්ෂි දෙයි, ඔහුගේ ඉතිහාසගත සාක්ෂියෙන් වසරකට පසු ගෝලීය උණුසුම මෙහි ඇති බවත් එය වඩාත් නරක අතට හැරෙනු ඇති බවත් ඔහු ලෝකයට ප්‍රකාශ කළේය
“උණුසුම වේගවත් වන බව පැවසීම නොමේරූ අදහසක් විය හැකියි. නමුත් එය ගැටලුවක් නොවෙයි. අපි තවමත් ගෑස් මත අපගේ පාදය තබාගෙන සිටිනවා ”පර්ඩියු විශ්ව විද්‍යාලයේ paleoclimatology පිළිබඳ විශේෂඥ මැතිව් හර්බර් / Matthew Huber පැවසීය.
විද්‍යාඥයන් ඇස්තමේන්තු කර ඇත්තේ (අයිස් හරය, ගස් වළලු සහ අවසාදිත තැන්පතු හරහා රැස් කරන ලද සාක්ෂි මත පදනම් වූ ප්‍රතිනිර්මාණයන් හරහා) වර්තමාන ගෝලීය උණුසුම් වැඩිවීම දැනටමත් පසුගිය අයිස් යුගයට පෙර, වසර 125,000කට පමණ පෙර පෘථිවියේ නොදුටු මට්ටමට ගෝලීය උෂ්ණත්වය ගෙන ගොස් ඇති බවයි.
දේශගුණ විද්‍යාඥ බොබ් කොප් / Bob Koppපැවසුවේ “අපි දැනටමත් ජීවත් වන්නේ මීට පෙර කිසිම මිනිසෙකු ජීවත් නොවූ දේශගුණයක වන අතර අපි නිසැකවම ජීවත් වන්නේ කෘෂිකර්මාන්තයේ උපතට පෙර සිට කිසිදු මිනිසෙකු ජීවත් නොවූ දේශගුණයකයි’’
හැන්සන් “පුළුල් ලෙස නිවැරදි” බව Huber පැවසීය.
“අපි උෂ්ණත්වය ප්ලියෝසීන යුගයේ පැවැති මට්ටමට තල්ලු කරමින් සිටිනවා. නමුත් එය මිනිස් අත්දැකීම්වලින් පිටතයි පවතින්නේ. එය කෙතරම් දැවැන්ත වෙනසක් ද යත් පෘථිවියේ බොහෝ දේවලට එය සමඟ කටයුතු කිරීමට සිදු වී නැහැ. එය මූලික වශයෙන් මිනිසුන් සහ පරිසර පද්ධති පිළිබඳ අත්හදා බැලීමක් වන්නේ ඔවුන් ප්‍රතිචාර දක්වන ආකාරය බැලීමයි. මේ සඳහා කිසිවක් අනුගත වන්නේ නැහැ ” Huber පැවසීය.
හරිතාගාර වායූන් හෝ පෘථිවි කක්ෂයේ වෙනස්වීම් මගින් උද්‍යෝගිමත් වූ දේශගුණයේ පෙර වෙනස්කම් වසර දහස් ගණනක් පුරා සිදුවෙමින් පවතින වෙනස්කම් වලට හේතු වී ඇත. නමුත් අධික උෂ්ණත්වයට භාවිතයට නොගත් තාප තරංග ස්ට්‍රාෆ් ගහන, වනාන්තර පිළිස්සීම සහ සාගර ජීවීන් ඉහළ යන සාගර උණුසුම සමඟ සාර්ථකව කටයුතු කිරීමට අරගල කරන විට දැනට ඉහළට යන තාප තරංග වසර මිලියන 65 කට පෙර ඩයිනෝසෝරයන් වඳ වී යාමෙන් පසු දක්නට නොලැබෙන වේගයකින් සිදු වේ.
“එය වෙනස් වීමේ විශාලත්වය පමණක් නොවෙයි. එය වෙනස් වීමේ වේගය පිළිබඳ ප්‍රශ්නයක්. අපට අධිවේගී මාර්ග සහ දුම්රිය මාර්ග සකස් කළ හැකියි. ඒත් අපට අපගේ යටිතල පහසුකම් චලනය කළ නොහැකියි. මගේ සගයන් සියල්ලන්ම පාහේ පවසා ඇත්තේ (ආපසු හැරී බැලීමේදී) අපි එහි ප්‍රතිවිපාක අවතක්සේරු කර ඇති බවයි. අපි හිතුවට වඩා වේගයෙන් දේවල් ගමන් කරනවා. නමුත් ඒක හොඳ නැහැ’’ යැයි භූ විද්‍යාත්මක කාල පරාසයන් පිළිබඳ දේශගුණය අධ්‍යයනය කරන යේල් විශ්වවිද්‍යාලයේ විද්‍යාඥ එලන් තෝමස් පැවසීය.
වසර 35කට පෙර හැන්සන් විසින් ලබා දීමට උත්සාහ කළ පණිවිඩයක් මෙම ග්‍රීෂ්ම ඍතුවේ දැඩි රස්නය සම්පූර්ණයෙන්ම ලෝකයට හෙළිදරව් කර ඇත.
“අපි දශක ගණනාවක් තිස්සේ විද්‍යාඥයින් ලෙස මේ දෙස බලා සිටියා. නමුත් දැන් ලෝකය එම ක්‍රියාවලිය හරහා ගමන් කරමින් සිටිනවා. මිනිසුන් ඒ හරහා යන ආකාරය දැකීම වේදනාකාරී යි. නමුත් ත;Aත්වය භයානක නිසා අපට එය සරලව අත්හැරිය නොහැකියි. අපි කියන්න ඕනේ, අපි ආයෝජනය කළ යුතු සහ වෙනස්කම් කළ යුතු සහ නව්‍යකරණය කළ යුතු තැන ගැන. ඒ වගේම අනාගතය අත් නොහරින්න. අපට බිලියන ගණනක ජනතාවක් පවා දිය නොහැකියි’’ Huber වැඩිදුරටත් පැවසීය.
https://www.theguardian.com/environment/2023/jul/19/climate-crisis-james-hansen-scientist-warning
