‘අපි විමෝචනය කපා හැරීම පිළිබඳ වාර්තා පිහිටුවීම ආරම්භ කළ යුතුයි ‘- එක්සත් ජාතීන්ගේ ප්‍රධානියා පවසයි
ලබන සතියේ එක්සත් අරාබි එමීර් රාජ්‍යයේ ආරම්භ වන Cop28 තීරනාත්මක දේශගුණික සමුළුවට පෙර එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය විසින් නිකුත් කළ නවතම වාර්තාවක් දේශගුණික විපර්යාස සම්බන්ධයෙන් බරපතළ අනතුරු ඇඟවීමක් කර තිබේ. එම වාර්තාව පවසා ඇත්තේ ගෝලීය උණුසුමෙහි “නිරය” ලෙස සැලකිය හැකි සෙල්සියස් අංශක 3C වෙත ලෝකය ගමන් කරමින් සිටින බවයි.
වර්තමාන කාබන් කැපීමේ ප්‍රතිපත්ති කිසිසේත් ප්‍රමාණවත් නොවන බවත් මෙම සියවස අවසානය වන විට ගෝලීය උෂ්ණත්වය පූර්ව කාර්මික මට්ටමට වඩා සෙල්සියස් අංශක 03කින් ඉහළ යනු ඇති බවත් මෙම වාර්තාව අනාවරණය කර ඇත.
2023 දී දැනටමත් උෂ්ණත්ව වාර්තා මකා දමා ඇති අතර තීව්‍ර වන තාප තරංග, ගංවතුර සහ නියඟ ජීවිත බිලිගෙන, ජීවනෝපායන් විනාශ කර ඇත. විද්‍යාඥයන් පවසන්නේ උෂ්ණත්වය තවදුරටත් ඉහළ ගියහොත් ආන්තික කාලගුණික සිදුවීම් වඩාත් නරක අතට හැරෙනු ඇති බවයි. එක්සත් ජාතීන්ගේ මහලේකම් ඇන්ටෝනියෝ ගුටරෙස් නැවත නැවතත් කියා සිටියේ ලෝකය “අපායක්” වැනි අනාගතයක් කරා ගමන් කරන බවයි.
එක්සත් ජාතීන්ගේ පරිසර වැඩසටහන (Unep) විසින් සම්පාදිත මෙම වාර්තාව වැඩි දුරටත් පවසන්නේ රටවල් විසින් දැනටමත් පොරොන්දු වී ඇති අනාගත ප්‍රතිපත්ති ක්‍රියාත්මක කිරීම 3C සීමාවෙන් 0.1Cක් කපා හරින බවයි. මූල්‍ය සහ තාක්ෂණික සහාය ලැබීමේ කොන්දේසිය මත සංවර්ධනය වෙමින් පවතින රටවල් විසින් ප්‍රතිඥා දී ඇති වායු විමෝචන කප්පාදුව ක්‍රියාත්මක කිරීම මගින් උෂ්ණත්වය සෙල්සියස් අංශක 2.5 දක්වා අඩු කරනු ඇති නමුත් එය තවමත් ව්‍යසනකාරී තත්ත්වයක් බව ද මෙම වාර්තාව පෙන්වා දෙයි.
ජාත්‍යන්තරව එකඟ වූ 1.5C ඉලක්කය කරා යාමට නම්, CO2 ටොන් බිලියන 22ක් 2030 දී දැනට ප්‍රක්ෂේපණය කර ඇති මුළු ප්‍රමාණයෙන් කපා හැරිය යුතු බව වාර්තාව පවසයි. එය ගෝලීය විමෝචනයෙන් 42%ක් වන අතර චීනය, එක්සත් ජනපදය, ඉන්දියාව, රුසියාව සහ ජපානය යන ලෝකයේ නරකම දූෂකයන් පහේ නිමැවුමට සමාන වේ.
Unep විධායක අධ්‍යක්ෂ Inger Andersen මෙසේ පැවසීය: “දේශගුණික විපර්යාසවලට හසු නොවන පුද්ගලයෙකු හෝ ආර්ථිකයක් පෘථිවියේ ඉතිරිව නැහැ. එබැවින් අප විමෝචනය, උෂ්ණත්වය සහ ආන්තික කාලගුණය පිළිබඳ අනවශ්‍ය වාර්තා තැබීම නැවැත්විය යුතුයි. අපි ඒ වෙනුවට විමෝචනය කපා හැරීම සහ දේශගුණ මූල්‍ය පිළිබඳ නව වාර්තා පිහිටුවීම ආරම්භ කළ යුතුයි”
එක්සත් ජාතීන්ගේ මහලේකම්වරයා මෙසේ පැවසීය: “වර්තමාන ප්‍රවණතා අපගේ ඉලක්ක සම්පූර්ණයෙන් අභියෝගයට ලක්කර තිබෙනවා. මෙය නායකත්වයේ අසාර්ථකත්වය, අවදානමට ලක්විය හැකි පාවාදීම සහ දැවැන්ත මග හැරීමක් ලෙස සැලකිය යුතුයි. පුනර්ජනනීය බලශක්තිය කිසි විටෙක ලාභදායී හෝ වඩා ප්‍රවේශ විය හැකි ඒවා වුණේ නැහැ. අංශක 1.5 සීමාව යථාර්ථයක් කිරීමට තවමත් හැකි බව අපි දන්නවා. එම අභියෝගය ජයගැනීමට නම් දේශගුණ අර්බුදයේ විෂ සහිත මූලය වන පොසිල ඉන්ධන භාවිතය සීමා කළ යුතුයි. දැන්, වාර්තාගත අභිලාෂය, වාර්තාගත ක්‍රියාව සහ වාර්තාගත විමෝචන අඩු කිරීම් සමඟ නායකයින් ඔවුන්ගේ ක්‍රීඩාව දැඩි ලෙස ඉහළ නැංවිය යුතුයි. තවත් හරිත සේදීමක් නැහැ. තවත් පයින් ඇදීමක් නැහැ”
2030 වන විට පුනර්ජනනීය බලශක්ති ධාරිතාව තුන් ගුණයකින් වැඩි කිරීමට සහ පැහැදිලි කාල රාමුවක් සමඟ පොසිල ඉන්ධන ඉවත් කිරීමට රටවල් Cop28 හි කැපවිය යුතු බව එක්සත් ජාතීන්ගේ මහලේකම්වරයා පැවසීය. චීනය සහ එක්සත් ජනපදය අතර මෑත කාලීන දේශගුණික ගිවිසුම ධනාත්මක පියවරක් බව ඔහු පැවසීය, නමුත් ඩොලර් බිලියන ගණනක දේශගුණික ආධාර ලබා දීම පිළිබඳ කඩ වූ පොරොන්දුවෙන් පසුව, සංවර්ධිත සහ සංවර්ධනය වෙමින් පවතින රටවල් අතර විශ්වාසය යථා තත්ත්වයට පත් කිරීම සඳහා තවත් බොහෝ දේ කළ යුතු බව ද ඔහු පැවසීය.
ෆොසිල ඉන්ධන නිෂ්පාදකයින් ලෝකයේ කාබන් අයවැයට වඩා දෙගුණයක් කාබන් විමෝචනය සිදුවන පරිදි පොසිල ඉන්ධන නිෂ්පාදනය පුළුල් කිරීමේ ව්‍යාපෘති සැලසුම් කරමින් සිටින බවට එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය නොවැම්බර් මස මුලදී අනතුරු ඇඟවීය. Cop28 හි සභාපති සුල්තාන් අල් ජාබර් විසින් මෙහෙයවනු ලබන එක්සත් අරාබි එමීර් රාජ්‍යයේ රාජ්‍ය තෙල් සමාගම ලොව ඕනෑම සමාගමක විශාලතම ශුද්ධ ශුන්‍ය ව්‍යාප්ති සැලසුම් ඇති බව තවත් මෑත වාර්තාවකින් හෙළි විය.
2050 පමණ වන විට විමෝචනය ශුද්ධ ශුන්‍යයට කපා හැරීමට රටවල් විසින් ලබා දී ඇති දිගුකාලීන පොරොන්දු සියල්ල සාක්ෂාත් කර ගන්නේ නම්, ගෝලීය උෂ්ණත්වය ඉහළ යාම 2C ට සීමා කළ හැකි බව වාර්තාව අවධාරණය කළේය. කෙසේ වෙතත්, එය නිගමනය කළේ මෙම ශුද්ධ ශුන්‍ය පොරොන්දු “දැනට විශ්වසනීය ලෙස නොසලකන” බවයි. CO2 හි 80% ක් නිෂ්පාදනය කරන G20 රටවල් කිසිවක් ඔවුන්ගේ ශුද්ධ ශුන්‍ය ඉලක්කවලට අනුකූල වේගයකින් විමෝචනය අඩු නොකරන බව වාර්තාවේ සඳහන් වේ.
“දේශගුණික අර්බුදය මඟහරවා ගැනීම සඳහා රජයන් ළදරු පියවර ගනිමින් සිටින නමුත් ඔවුන් Cop28 හි නිර්භීතව ඉදිරියට යා යුතුයි” එක්සත් ජාතීන්ගේ දේශගුණික විපර්යාස පිළිබඳ විධායක ලේකම් සයිමන් ස්ටයිල් පැවසීය.
නව වාර්තාව සම්බන්ධයෙන් අල් ජබර් මෙසේ පැවසීය: “ප්‍රමාද වීමට කාලයක් ඉතිරි වී නැහැ. Cop28 මෙම තීරණාත්මක දශකය තුළ ඔවුන්ගේ කැපවීම ප්‍රදර්ශනය කළ යුතුයි. ඒ අතර 1.5C ළඟා විය හැකි ප්‍රතිඵල ලබා දීමට ඔවුන් සමත් විය යුතුයි”
පරිසරය හා සංවර්ධනය සඳහා වූ ජාත්‍යන්තර ආයතනයේ විධායක අධ්‍යක්ෂ ටොම් මිචෙල් මෙසේ පැවසීය: “දේශගුණික ක්‍රියාමාර්ග සම්බන්ධයෙන් ලෝකය තිරිංග ඉවත් කළ යුතුයි. එයින් අදහස් වන්නේ ආර්ථික, නෛතික සහ මූල්‍ය තත්ත්‍වයේ ගැඹුරින් කාවැදී ඇති අංශ වලට ආමන්ත්‍රණය කිරීමයි. විශාල තෙල් සංගතවල අවශ්‍යතා ආරක්ෂා කරන ජාත්‍යන්තර ආයෝජන තන්ත්‍රය එක් උදාහරණයක් පමණයි” ඔවුන්ගේ අනාගත ලාභ කප්පාදු කරන දේශගුණික ප්‍රතිපත්ති සම්බන්ධයෙන් රජයන්ට එරෙහිව නඩු පැවරීමට සමාගම්වලට හැකි රහස් අධිකරණ පද්ධතියක් ගැන සඳහන් කරමින් ඔහු පැවසීය.
“පොසිල ඉන්ධන ආයෝජකයින්ට අනුග්‍රහය දක්වන ගිවිසුම් සහ කොන්ත්‍රාත් හරිත බලශක්ති සංක්‍රමණය වළක්වනවා ව්‍යසනකාරී උණුසුම වැළැක්වීමට නම් පොසිල ඉන්ධන සංචිත එම භූමියේම තිබිය යුතුයි. අපට විමෝචනය කපා හැරීමට සහ අපේ පරම්පරාවට හැකි තරම් පෘථිවිය වාසයට සුදුසු ලෙස තබා ගැනීමට අවශ්‍ය නම් [ගිවිසුම්] ප්‍රතිසංස්කරණය කළ යුතුයි” ටොම් මිචෙල්
